امید توانا - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیار و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
عبدالرحیم هوشمند - استادیار گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
حسین فتحیان - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

تبخیر- تعرق یک عامل اقلیمی است و می تواند از روی داده های هواشناسی محاسبه شود. این داده ها از نوع داده های مکانی بوده و شدیداً تابع خصوصیات مکان می باشند. بآورد این کمیت با استفاده از معادلات موجود تنها معرف مقدار تبخیر- تعرق در ایستگاه ها است. در صورتی که به منظور توسعه منابع آب برای ک شاورزی لازم است. مطالعاتی در مقیاس منطقه ای انجام پذیرد که برای دستیابی به این هدف از تخمینگرهای زمین آمار استفاده می شود. بنابراین در این بررسی، از 39 ایستگاه هواشناسی موجود در استان خوزستان استفاده گردید که 19 ایستگاه سینوپتیک، 6 ایستگاه کلیماتولوژی و مابقی (14 ایستگاه) تبخیر سنجی می باشند. این تحقیق در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله اول، برای برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل ماهانه، از هر دو روش پنمن مانتیث فائو و بلائی کریدل استفاده شده است. در ایستگاه های سینوپتیک که از نظر داده های اقلیمی کامل بوده، هر دو روش اجرا شده و رابطه ای بین آنها محاسبه گردید. و در ایستگاه هایی که امکان برآورد تبخیر- تعرق به روش پنمن مانتیث فائو نبود از رابطه فوق استفاده شده و عددی معادل تبخیر- تعرق پتانسیل به روش پنمن مانتیث فائو برای آنها تعیین شده است. و سپس با توجه به مکانی بودن داده های تبخیر- تعرق مرجع، برای میان یابی از دو روش کریگینگ و کوکریگینگ با متغیر کمی ارتفاع ایستگاه از سطح دریا استفاده شده است. پیش بینی های حاصل از دو روش بر اساس م عیار میانگین براورد خطا (استاندارد شده)، میانگین خطای مطلق (MBE) و خطای انحراف (MAE) به روش اعتبار سنجی متقابل محاسبه و ارزیابی شد. بر اساس ارزیابی بعمل آمده در دو مقیاس ماهانه و سالانه، به جز دو ماه آوریل و نوامبر در سایر ماه ها و سالانه پیش بینی های حاصل از روش درون یابی کریگینگ در اولویت قرار گرفت. نتایج پهنه بندی در مقیاس سالانه به روش کریگینگ، ن شان داد میزان ETo در 21 درصد از سطح استان که در مناطق شمال شرقی استان قرار دارند، کمتر از 1700 میلیمتر است. و در مقابل 79 درصد از سطح استان در پهنه ETo بیش از این مقدار و تا سقف 2032 میلیمتر قرار دارد. برای آگاهی از میزان تبخیر- تعرق مرجع در هر نقطه از سطح استان، نقشه های آماری تبخیر- تعرق مرجع و انحراف از معیار تخمین آن، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی برای 3721 نقطه در ماه های مختلف و مقیاس سالانه تهیه و ارائه گردیده است. با توجه به اینکه تبخیر- تعرق از اجزای مهم بیلان آبی است این نقشه ها قابل استفاده در طرح ها و پروژه هایی آبی می باشند.

تبخیر- تعرق مرجع، سیستم اطلاعات جغرافیایی، میان یابی، کریگینگ و کوکریگینگ