سمانه نیک اختر - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
شهرام آرمیده - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
شهرام میرفخرائی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مریم فروزان - بخش گیاه پزشکی،مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

با توجه به اثرات سوء کاربرد بی­رویه سموم شیمیایی و مشکلات باقیمانده آن در محصولات گلخانه­ای که سلامت مصرف کننده و صادرات را تهدید می­کند، استفاده از جایگزین­های کم­خطر نظیر ترکیبات گیاهی و عوامل بیولوژیک را ضروری ساخته است. ینابراین، در این تحقیق اثر سه فرمول تجاری ترکیب گیاهی چریش (Azadirachta indica A. Juss.) شامل نیم­بسیدین (Nimbecidine)، نیم­آزال (Neem­Azal T/S) و کوفا (Kofa)، روی مراحل زیستی سفیدبالک گلخانه­ Trialeurodes vaporariorum (Hem: Aleyrodidae) و زنبور پارازیتوئید آن­Gahan  Encarsia formosa مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی اثر کشندگی سه فرمول تجاری بیشترین اثر کشندگی بعد از ۷ روز روی تخم با LC۵۰ معادل ۷۱/۷۷۴ پی­پی­ام در فرمول نیم­بسیدین مشاهده شد. نیم­بسدین بعد از ۷۲ ساعت روی پوره سن سوم و حشره کامل به­ترتیب با LC۵۰ معادل ۸۹/۴۰۲ و ۵۱/۶۵۵ پی­پی­ام بیشترین اثر کشندگی را نشان داد. تاثیر مشابه روی زنبور پارازیتوئید حاصل شد. در ارزیابی ترجیح تخم­ریزی زنبور E. formosa به روش­انتخابی و غیر­انتخابی تمایل زنبور به پوره­های تیمار شاهد بیشتر از تیمار فرمول­ها بود و در بین فرمول­ها بیشترین تخم­ریزی زنبور پارازیتوئید در فرمول تجاری کوفا مشاهده شد (۶۶/۴۲ درصد). نتایج این بررسی نشان داد هر سه فرمول تجاری قابلیت به­کارگیری در مدیریت تلفیقی این آفت را دارند و در هنگام ظهور و به­کارگیری زنبور پارازیتوئید E. formosa فرمول تجاری کوفا و در شرایط عدم حضور و فعالیت زنبور پارازیتوئید فرمول نیم­بسیدین قابل توصیه می­باشد.

ترجیح تخم ریزی, زنبور پارازیتوئید, سفیدبالک گلخانه, سمیت, فرمولاسیون های تجاری چریش