رضا صورتی زنجانی - دکتری زراعت، مرکز تحقیقات ابریشم کشور، گیلان، رشت، ایران.
علیرضا صیداوی - استادگروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، گیلان، رشت، ایران.
عیسی ابراهیمی - دانشجوی دکتری فیزیک و حفاظت خاک، دانشگاه گیلان و مرکز ملی تحقیقات ابریشم کشور، گیلان، رشت، ایران.

ریشه ­زایی قلمه­ ها یکی از مسایل مهم در کاشت نهال است. در برخی موارد قلمه ­های کاشته شده ریشه ­دار نمی ­شوند و هزینه کاشت، نگهداری، زمین، نیروی انسانی و سایر نهاده ­ها هدر می ­رود. هدف از انجام این مطالعه بررسی نقش پینه­ زایی، تنظیم کننده رشد گیاهی و زمان کاشت در ریشه­ زایی قلمه­ های دو رقم توت (کن­ موچی و ایچی نویسه) بود. این پژوهش در سال ۱۳۹۹ در مرکز تحقیقات ابریشم کشور واقع در استان گیلان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. برای بررسی ریشه ­زایی قلمه­ های دو رقم کن ­موچی و ایچی نویسه توت، دو زمان مختلف تهیه سرشاخه (یک اسفند و پانزد هم اسفند) و سه غلظت اسید ایندول بوتیریک (صفر، ۲۰۰۰ و ۴۰۰۰ پی پی ام) در نظر گرفته شد. پس از ۶۰ روز پارامترهای تعداد برگ، وزن تر برگ، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک ساقه، طول بلندترین ریشه و تعداد قلمه ­های ریشه­ دار شده اندازه­ گیری شد. وزن تر ریشه در تاریخ کاشت اول و دوم به ترتیب ۶/۸ گرم و ۵/۶ گرم بود. در غلظت ۴۰۰۰ پی ­پی­ ام اسید ایندول بوتیریک در رقم کن موچی، وزن تر برگ در تاریخ کاشت اول و دوم به ترتیب ۶۸/۷۳ گرم و ۶۰/۰۳ گرم بدست آمد. با افزایش غلظت اسید ایندول بوتیریک وزن تر ریشه، ساقه و برگ و میزان ریشه ­زایی افزایش معنی­ داری در هر دو رقم کن موچی و ایچی نویسه نشان داد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، بین پینه ­زایی و ریشه ­زایی ارتباط نزدیکی وجود داشت بطوریکه در رقم کن موچی درصد ریشه­ زایی نسبت به پینه­ زایی ۹۴ درصد به دست آمد.

ابریشم, ایچی نویسه, ایندول بوتیریک اسید, قلمه, کن موچی