شریف مطوف - دکترای برنام هریزی شهری از دانشگاه هریوت وات ادینبورگ، استادیار گروه
مرجان شاهرخیان - کارشناسی ارشد بازسازی از دانشگاه شهید بهشتی تهران، مدرس دانشگاه و مدی

خرمشهر در دوره قاجاریه به یکی از بندرهای مهم جنوب کشور تبدیل شده است تا وابستگی ایران به بندر بصره برای ورودکالا به کشور خاتمه دهد. این شهر خرم در جریان جنگ تحمیلی مورد تهاجم و اشغال دشمن قرار گرفت. در طول دوره اشغالخرمشهر و در کل دوره جنگ خرمشهر و آبادان، هردو، زیر بمباران ها و گلوله باران های شدید نیروهای اشغالگر به شدت تخریب شدند. در ادامه جنگ، زیرساخت های این دو شهر تقریباً منهدم شده است. آسیب شدید وارد شده به زیرساخت هایدو شهر به ویژه به زیرساخت های اقتصادی و به صورت خاص تر به تأسیسات بندرگاهی، باعث شد جریان صادرات و وارداتکه از بندرهای این دو شهر صورت می گرفت، به گونه ای آسیب ببیند که پس از پایان جنگ تا کنون ظرفیت شان نتواند به حالت قبل از جنگ بازگردد. اما دفاع از این دو شهر به دلیل اهمیت آن ها برای کشور، همراه با حماسه بوده است. وجودزیرساخت های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در این شهر باعث شده است کار دفاع و مقاومت در این دو شهر امکان پذیر شود و انبوه مدافعان بتوانند با استفاده از این زیرساخت ها استفاده کرده برای هشت سال دفاع کنند. این مقاله مبتنی بر کارهای پژوهشی که در این منطقه صورت گرفته و با استناد به تجارب جهانی به تحلیل ارتباط امنیت وتوسعه بپردازد که در دو شهر خرمشهر و آبادان به عنوان مطالعات موردی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج این مطالعات نشان می دهد: امنیت و توسعه در شهرهای مرزی به شدت به یکدیگر وابسته اند که افزایش شاخص های هر یک منجر بهافزایش شاخص های دومی می شود. کاهش هر یک نیز منجر به کاهش دیگری می گردد. توسعه اقتصادی- اجتماعی در شهرهای مرزی باعث جذب جمعیت و فعالیت به این شهرها شده که خیل مدافعین از آن ها افزایش می یابد. وجود فعالیت باعث جذل جمعبت و وجود جمعیت باعث تقویت شاخص های دفاعی در این گونه شهرها می شود. اما فقدان زیرساخت هایاقتصادی و اجتماعی در شهرهای واقع در مناطق مرزی باعث کاهش فرصت های فعالیت و اشتغال می شود و در نهایت به تشدید فقر منتهی می گردد. افزایش میزان فقر، باعث عدم جذب جمعیت و فعالیت شده و در نتیجه امکانات دفاع از شهر کاهش می یابد

شهرهای مرزی، آبادان، خرمشهر، شاخص های دفاعی، برنامه ریزی توسعه