حمید اشرفی - کارشناس ارشد مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان
عباس نجفی زاده - استاد دانشکده مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان

فرایند کار سرد و آنیل ساختار مارتنزیتی در فولادهای کم کربن (فرایند مارتنزیتی)، یک فرایند پیشرفته ترمومکانیکی است که برای تولید ساختار بسیار ریزدانه و یا نانومتری در این فولادها به کار م یرود. در تحقیق حاضر از فرایند فشار ساده و آنیل فولاد کم کربن (st 37 دارای ساختار مارتنزیتی به منظور تولید ساختار فوق ریزدان ه استفاده شد. بدین منظور، نمونه های استوانه ای شکل از این فولاد در دمای 960 درجه سانتیگراد آستنیته شده وبرای بدست آوردن ساختار مارتنزیتی در محیط مناسب کونچ شدند. پس از دستیابی به ریزساختار مارتنزیتی، عملیات فشار ساده به میزان 65 % بر روی نمونه ها در دمای محیط انجام شد. سپس، به منظور ارزیابی تغییرات ریزساختاری و دستیابی به ریزترین اندازه دانه ، نمون ه های فشرده شده به مدت زمان های مختلف در دمای 550 درجه سانتیگراد تحت عملیات آنیل همدما قرار گرفتند. ریزساختار نمونه ها در مراحل مختلف توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی روبشی مورد بررسی قرار گرفت. برای انداز ه گیری سختی نمونه ها از سختی سنجی ویکرز استفاده شد. بررسی های صورت گرفته نشان داد که پس از آنیل به مدت 1 ساعت در دمای 550 درجه سانتیگراد تبلور مجدد به صورت کامل انجام شده و ریزساختار حاصل شامل دان ههای هم محور بسیار ریز فریت با اندازه دان های در محدوده 100-400 نانومتر م یباشد. با افزایش دمای آنیل در این نمونه، رشد دان هها رخ داد.

فولاد کم کربن؛ مارتنزیت؛ آنیل؛ فشار سرد