سیدمجید مفیدی شمیرانی - عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهر سازی دانشگاه علم و صنعت ایران
حسین مدنی - کارشناس ارشد معماری و دانشجوی دکتری معماری _ انرژی دانشگاه علم وصنعت ا

در دهه هفتاد با آغاز بحران انـرژی در جهـان عصـر پایـد اری آغاز شد و در پی آن سه حیطه موثر _ ارزشـهای اجتمـاعی ، منابع محیطی و مهارت های طراحی _ در بحـث توسـعه وارد شدند . مقوله مهارت های طراحی و دانش فنی با توجه به سـه موضوع عمده انرژی ، محیط و اکولوژی مجددا تعریف گشـته و در رویکرد توسعه پایدار در مقیاس شهر تا ساختم ان مـورد بررسی قرار گرفت . اکنون معماری ، به عنوان یک ابر سامانه ، وظیفه مهمی را بعهده گرفته است زیرا که %50 مصرف انرژی جهان در این حوزه بمصـرف رسـیده و یـا تلـف میشـود . در راستای ارتقاء کیفیت زندگی در توسعه پایدار ، معمـاری بایـد ضمن کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی محیط زیسـت ، عناصر خود را - به مثابـه سـامانه هـای کـوچکتر - در جهـت اهداف توسعه پایدار هماهنگ سازد . آتریوم با سابقه تاریخی چند هزار ساله ، به اشکال مختلـف و با سقفی رو باز ، در تمامی اقلیم ها مشـاهده شـده ودر سـده گذشته با سـقف شیشـه ای و ویژگیهـای متفـاوت ، علیـرغم اتــلاف حرارتــی زیــاد و تــداخل شــرایط آسایشــی ، در ساختمانهای عمومی برای پذیرش و نشیمن ، تامین روشـنائی داخلی وایجاد فضاهای سبز درونی مورد استقبال قـرار گرفتـه است . با توجه به اهداف معماری پایدار نه تنها آتریوم میتوانـد چنان طراحی شود که اتلاف انرژی پائینی داشـته باشـد بلکـ ه نقش جدیدی را هم در جهت کاهش مصـرف انـرژی بشـکل سرمایش و گرمایش طبیعی ، عملکرد غیـر فعـال خورشـیدی ایفاء کرده و با توجه بـه ویژگـی میـانجی حرارتـی بـودن آن امکان افزایش سطوح بازشوهای داخلی را برای در یافت نـور طبیعی بیشتر میسر سازد . از آنجا کـه آتریـوم هـا از یـک سـو باعث ای جـاد یـک احسـاس همگرایـی و تعامـل و ارتبـاط در فضائی فراخ و دلباز داخلی شده و از سوی دیگر مرز مشترکی را برای اتصـال سـاختمان بـه شـهر پدیـد میاورنـد ، اهـداف معماری پایدار برای ارتقاء کیفیت زندگی شـهری و مشـارکت های مردمی بواسطه آن متجلی میگـردد . در حقیقـت آتریومهـا همانند سایر اجزاء یک ساختمان در یک روند از جزء به کـل بایــد از اهــداف کالبــدی معمــاری پایــدار تبعیــت نمــوده و عملکردی متناسب با آن داشته باشند . در این مقالـه در جهـت شناسائی و تبیـین جایگـاه ایـن عناصـر فضـائی در تحـولات معماری پایدار با توجه به نمونه هـای مـوردی ارائـه گردیـده است .

آتریوم - اتلاف حرارتی - انرژی - توسعه پایدار - معماری پایدار