بهناز کریمیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
احمد لندی - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید حجتی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
جواد احدیان - استادیار دانشکده علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز

بیش از دو سوم کشور ایران در شرایط اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد. با این حال علی رغم اینکه طوفان های گرد و غبار یکی از چالش های زیست محیطی در این مناطق به ویژه در استان های غربی و جنوب غربی می باشند، لیکن اطلاعات اندکی در رابطه با خصوصیات و منشاء وقوع این طوفان ها وجود دارد. این تحقیق با هدف بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و ترکیب کانی شناسی ذرات گردوغبار ترسیب یافته در شهر اهواز در تابستان و پاییز ۱۳۹۰ انجام شد. به این منظور ۱۵ ایستگاه برای نصب تله های رسوبگیر تیله ای در شهر اهواز انتخاب و هر ماه پس از جمع آوری نمونه های غبار، نرخ ترسیب، ترکیب کانی شناسی، الگوی توزیع اندازه ذرات و غلظت فلزات سرب، کادمیوم و روی، در نمونه ی ذرات گردوغبار تعیین گردید. نتایج به دست آمده از این مطالعه حاکی از افزایش قابل توجه نرخ ترسیب ذرات گردوغبار در منطقه در زمان بروز طوفان های گردوغبار، نسبت به شرایط بدون طوفان گردوغبار می باشد؛ همچنین افزایش موضعی نرخ ترسیب برای بعضی از ایستگاه ها حاکی از دخالت عوامل محلی مانند وجود زمین-های بایر و عاری از پوشش و پروژه های عمرانی رهاشده در رسوب ذرات گردوغبار بود. ترکیب کانی شناسی ذرات گرد و غبار عمدتا شامل کلسیت، کوارتز و فلدسپات می باشد. بررسی توزیع اندازه ذرات گردوغبار نیز فراوانی ذرات در اندازه سیلت را نشان داد که البته این توزیع در زمان وقوع طوفان های گردوغبار به سمت ذرات ریزتر گرایش داشت. به علاوه، نتایج حاصل از بررسی غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار مورد مطالعه افزایش غلظت این فلزات را در مناطق صنعتی و پرترافیک نشان داد. همچنین با مقایسه غلظت فلزات سنگین در ماه های مختلف نمونه برداری بیشترین غلظت فلزات سنگین در آذر ماه مشاهده گردید.

گردوغبار, تله رسوبگیر تیله ای, سیلت, فلزات سنگین, اهواز