علیرضا راهب - کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
احمد حیدری - استادیار، دانشگاه تهران

غرقاب و در نهایت شرایط احیاء یک خاک غیراشباع، مجموعه ای از تغییرات شیمیایی و الکتروشیمیایی ایجاد می کند. پتانسیل اکسید و احیاء یکی از مهمترین عوامل در تعیین مشخصات شیمیایی خاک غرقاب بوده و تاثیر زیادی بر قابلیت انحلال و رسوب کانی ها، میزان فعالیت و جذب عناصر غذایی دارد. منطقه مورد مطالعه با وسعتی حدود ۱۰ هکتار در ایستگاه تحقیقات برنج کشور (غرب شهرستان تنکابن) واقع می باشد. تغییرات مورفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی قابل توجهی در اثر شرایط اکسید و احیاء در نیمرخ خاک های مورد مطالعه ایجاد شده است. برای این منظور Eh، اشکال مختلف آهن از جمله آهن محلول، بلورین، غیر بلورین و کل و همچنین کانی شناسی عوارض اکسید و احیاء در ۷ پروفیل مورد بررسی واقع شد. نتایج نشان داد که در شرایط بی هوازی یکسان، وجود مواد آلی بالاتر موجب کاهش Eh گردیده است که احتمالا ماده آلی نسبتا زیاد (۵۷/۱۱- ۳۵/۰ درصد) در خاک های مورد مطالعه با ایجاد کمپلکس های قوی با آهن نقش موثری بر مقادیر اشکال اندازه گیری شده آهن داشته است [(%۱۹/۸-۰۶/۳)Fe-t ,(% ۷۸/۵-۵/۰)Fe-cd , (% ۳/۱-۳۷/۰)Fe-o ,(ppm ۶۴/۲۰۶-۴۵/۸)Fe-DTPA]. مقایسه نتایج تجزیه عنصری (EDS) متن خاک و تجمعات ضمن تایید مقادیر قابل توجه آهن در متن خاک بالاتر بودن آهن در تجمعات را اثبات می کند. کانی شناسی عوارض اکسید و احیاء در شرایط شالیزاری و غیرشالیزاری موید غالبیت کانی لپیدوکروسایت بود.

آهن محلول, پتانسیل اکسید و احیاء, خصوصیات الکتروشیمیایی خاک, شرایط غرقاب, لپیدوکروسایت