Meysam Zare - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد هواشناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
Ali Reza Mohebalhojeh - استاد، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
Mohammad Mirzaei - استادیار، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران

یکی از پدیده های مهم جوی امواج گرانی –لختی هستند که در انتقال انرژی وتکانه نقش بسیار مهی ایفا می کنند. شرط لازم برای ماندگاری و انتشار افقی این امواج در جو، وجود مجرای موج یا موجبر است. در این پژوهش، از داده های با تفکیک بالای سامانه پیش بینی جهانی (GFS) برای تعیین مکان و زمان رخداد مجراهای امواج گرانی-لختی در دوره سه ماهه ژانویه تا مارس ۲۰۱۶ بر روی ایران استفاده شد. برای شناسایی مجرای موج، دو شرط برای امکان انتشار امواج در مجرا وجود دارد که مطابق آن مجرا باید از نظر ایستایی پایدار بوده و دارای ضخامت حداقل یک چهارم طول موج قائم مشاهداتی باشد. با کاربست این دو شرط در این بازه مطالعاتی، ضمن شناسایی ۱۰ مورد رخداد مجرای موج بر روی ایران، دو مورد از آن ها انتخاب شد. سپس با کاربست شرط وجود لایه ای ناپایدار یا بازتابنده در بالای مجرای موج، به عنوان شرط سوم برای این دو مورد مجرا و حذف  نقاطی که این شرط را نداشتند، ویژگی های مجرای موج برای سایر نقاط برآورد شد. در ادامه، برای شناسایی امواج گرانی-لختی منتشرشده در مجرای موج، یک مورد انتخابی مجرا با مدل میان مقیاس WRF شبیه سازی شد. بررسی نتایج این شبیه سازی به شناسایی دو بسته موج گرانی-لختی منتشرشده در مجرای موج منجر گردید که ویژگی های این امواج به کمک ترسیم میدان واگرایی افقی سرعت تعیین شد. نتایج نشان داد که یک چهارم طول موج قائم به دست آمده برای دو بسته موج فوق کمتر از ضخامت لایه مجراست؛ این امر با شرط ضخامت برای تشکیل مجرای موج مطابقت خوبی دارد.

امواج گرانی-لختی, مجرای موج, مدل WRF, واگرایی سرعت افقی