جلیل یونسی - دانشیار سنجش و اندازه گیری دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران
هنگامه امینائی - دانشجوی دکتری سنجش و اندازه گیری دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران
ریحانه رضازاده - دانشجوی دکتری سنجش و اندازه گیری دانشگاه علامه طباطبائی تهران، تهران، ایران

هدف: این مقاله ضمن معرفی مقیاس موکن(MSA) ، کاربرد آن در زمینه ارزیابی آموزشی را با ارائه شواهد برازش مدل های موکن در مطالعه سنجش میزان آگاهی از تکنیک صحیح اندازه گیری فشارخون دانشجویان دندانپزشکی کرمان (سال تحصیلی ۹۵-۹۶) بر اساس دستورالعمل انجمن قلب آمریکا نشان می دهد. روش پژوهش: تحلیل مقیاس موکن، رویکردی غیرپارامتری از نظریه سوال-پاسخ است که می تواند در ارزیابی و اندازه گیری های آموزشی و روان شناختی با فرضیاتی سهل گیرانه تر از مدل های پارامتری نظریه سوال- پاسخ استفاده شود. یافته ها: در نتایج تحلیل ثانویه داده ها بر روی آزمونی ۱۴ سوالی که به شیوه سرشماری از ۱۳۸ نفر دانشجوی سال پنجم و ششم دندانپزشکی دانشگاه کرمان به عمل آمده بود (با استفاده از نرم افزار R)، ضرایب مقیاس پذیری تک تک سوال ها و ضرایب مقیاس پذیری جفت سوال ها، مثبت با خطای معیار کم به دست آمد. ضریب مقیاس پذیری کل ۴۹۰/۰ (در حد متوسط) بود که حذف سوال ۵، شاخص مقیاس پذیری کل را به ۵۴/۰ (در حد قوی) افزایش داد. لذا نتایج تحت مدل همگن یکنواخت (MH) موکن نشان داد که فرض یکنواختی برای آزمون وجود دارد و تک بعدی بودن حاصل شده است. فرض رتبه بندی نامتغیر سوال ها از طریق تعداد دفعات نقض مفروضه عدم تقاطع توابع پاسخ به سوال، مورد بررسی قرار گرفت و روش انتخاب سوال به روش پس رو حذف سوال ۵ را تایید کرد. به دست آمدن ضریب مقیاس پذیریHT به میزان ۴۵/۰، نشان داد که شواهد برازش مدل یکنواختی مضاعف (DM) وجود دارد. چهار ضریب پایایی به دست آمده برای مجموعه ۱۳ سوالی از ۸۶/۰ تا ۹۱/۰ متغیر بودند. نتیجه گیری: شواهد نشان داد که از این مقیاس می توان هم برای رتبه بندی افراد و هم برای رتبه بندی سوال ها استفاده کرد.  نظریه سوال- پاسخ غیرپارامتری، تحلیل مقیاس موکن، مدل همگنی یکنواخت، مدل یکنواختی مضاعف.

نظریه سوال- پاسخ غیرپارامتری, تحلیل مقیاس موکن, مدل همگنی یکنواخت, مدل یکنواختی مضاعف