کریم نیسی - دانشجوی کارشناسی ارشد/گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
اصلان اگدرنژاد - استادیار/ گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
فریبرز عباسی - استاد/ موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

بهینه سازی مقدار و تقسیط کود نیتروژن می تواند سبب افزایش زمان دسترسی گیاه به این منبع غذایی پرمصرف شده و عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان زراعی را افزایش دهد. در این پژوهش به منظور تعیین مصرف بهینه کود نیتروژن برای گیاه ذرت با استفاده از روش سطح-پاسخ، از داده های مستخرج از طرح تحقیقاتی اجرا شده در مزرعه ۵۰۰ هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در دو سال زراعی استفاده شد. تیمارهای مورد بررسی در طرح مذکور شامل مقدار کود نیتروژن در سه سطح (N۱؛ ۱۰۰ درصد نیاز کودی، N۲؛ ۶۰ درصد نیاز کودی و N۳؛ ۵۰ درصد توصیه کودی)، زمان تقسیط کود به سه صورت (T۱؛ دو تقسیط، T۲؛ سه تقسیط و T۳؛ چهار تقسیط) و روش آبیاری مزرعه، جویچه ای بود. شاخص های آماری مورد استفاده شامل جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، جذر میانگین مربعات نرمال شده (NRMSE)، میانگین خطای اریب (MBE)، کارایی مدل (EF)، شاخص توافق (d) و ضریب تبیین (R۲) است. نتایج نشان داد که مدل رگرسیونی مورد استفاده قابلیت پیش بینی صفات عملکرد، وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، طول بلال و میزان روی دانه را داشت. بنابراین مدل برای همه صفات دچار خطای کم برآوردی (۰ ≥ MBE) شد. دقت مدل رگرسیونی برای میزان روی دانه در دسته خوب (۰.۲ ≥ NRMSE ≥۰.۱) و برای سایر صفات در دسته عالی (۱/ ۰≥ NRMSE ≥ صفر) قرار داشت. به جز تعداد ردیف در بلال، سایر صفات با افزایش مقدار کود و تقسیط آن افزایش یافتند. نتایج بهینه سازی کلیه صفات نشان داد که، اگر نیاز کودی به صورت کامل (N۱) و تعداد تقسیم به پنج نوبت افزایش یابد؛ مقدار عملکرد، وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، طول بلال و مقدار روی دانه به ترتیب ۶، ۹، ۱۲، ۱۸.۵ و ۱۹.۶ درصد نسبت به مقادیر حداکثر این متغیرها افزایش خواهد یافت. بنابراین، اعمال این سناریو در مزرعه برای بهبود عملکرد و شاخص های عملکردی مانند غلظت روی دانه ذرت پیشنهاد می شود.

اجزای عملکرد, تقسیط کود, طرح مربع مرکزی, غلظت روی