ایمان گوهری - کارشناس ارشد علوم جانوری، دانشگاه پیام نور تهران
ساناز مولایی بیرگانی - کارشناس ارشد علوم جانوری، دانشگاه پیام نور تهران
شاهرخ پاشایی راد - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی تهران
شاهرخ نوید پور - استادیار موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی کرج

چکیده عقرب­ها از قدیمی­ترین بندپایان خشکی­زیند. عقرب­ها برای محفوظ ماندن از نور و دماهای بالا و پایین و نگهداری نوزادان شان در زمین لانه حفر می­کنند. لانه عقرب­ها بسته به زیستگاه و نوع گونه، شکل، عمق و محل حفر متنوعند. با توجه به اقلیم استان خوزستان و تنوع گونه­های عقرب­ این استان بررسی رفتارهای لانه­سازی عقرب­ها موضوعی مهم در عقرب­شناسی است. در این تحقیق رفتار لانه­سازی دو نوع عقرب  Odothouths  bidentatus و Scorpio mauruss بررسی شد. در این بررسی طول و عرض مدخل لانه­ها اندازه­گیری و مولاژ لانه­ها به وسیله تزریق موادی از گچ و سیمان در لانه­ها به دست آمد. نتایج حاصله از اندازه­گیری عرض وطول مدخل، بخش­های مختلف لانه شامل: ابتدائی، میانی، انتهایی و طول لانه در عقرب­های مورد مطالعه بعد از تهیه میانگین، انحراف استاندارد و خطای استاندارد با روش T-test و با خطای کمتر از ۰۵/۰ با هم مقایسه شدند. برای مقایسه پارامترهای داخل گونه از روش ناپارامتری فریدمن و همچنین  پارامترهای اندازه­گیری شده مربوط به خواص فیزیکوشیمیایی خاک بستر عقرب­های مورد مطالعه از روش من­ویتنی  مقایسه شد. نتایج  نشان داد میانگین عرض و ارتفاع مدخل لانه، قطر بزرگ و کوچک ۳/۱ میانی و  قطر بزرگ ۳/۱ انتهایی در لانه­های مطالعه شده اختلاف معناداری را در سطح خطای کمتر از ۵ درصد دارد. طول لانه Scorpio mauruss بیش از Odothouths  bidentatus است. لانه Scorpio mauruss  اغلب دارای زاویه تند ۴۵ درجه­اند ولی در Odothouths  bidentatus این زاویه به ۲۵ درجه کاهش یافته است. تعداد لانه­های Scorpio mauruss در۴۰۰ مترمربع بیشتر و لانه­ها به هم نزدیک­تر از Odothouths  bidentatus است.

عقرب حفار, استان خوزستان, Odothouths bidentatus و Scorpio mauruss towensedis