سید احسان ساداتی - استادیار، بخش تحقیقات جنگل ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
جمشید مختاری - مربی، بخش تحقیقات جنگل ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
فرهاد اسدی - دانشیار، بخش تحقیقات جنگل ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

در پژوهش پیش رو، نونهال های صنوبر دلتوئیدس (Populus deltoides Bartr. ex Marsh)به مدت چهار ماه تحت تنش خشکی قرار گرفتند. قلمه های پنج کلن صنوبر دلتوئیدس تهیه شده از خزانه تتارد ایستگاه چمستان در ایستگاه تحقیقات باغبانی قائمشهر کاشته شدند. در خردادماه وقتی نونهال ها به قطر و ارتفاع مناسب رسیدند، نونهال های یکدست انتخاب و با ۲۰ تیمار شامل پنج سطح کلن (P. d. ۶۳.۱۰،P. d. ۶۳.۵۱،P. d. ۶۹.۵۵،P. d. ۷۳.۵۱و P. d. ۷۷.۵۱)و چهار سطح خشکی (دور آبیاری ۳ ، ۶ ، ۹ و ۱۲ روز) در سه تکرار در قالب طرح فاکتوریل با بلوک های کامل تصادفی آزمایش شدند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش زنده مانی، رشد، زی­توده، فتوسنتز و تعرق نونهال صنوبر دلتوئیدس شد، اما کلن ۵۵/۶۹ علاوه بر زنده مانی مناسب، دارای رشد مطلوبی (به ویژه در آبیاری سه­روزه) بود. کلن ۶۳/۱۰ به رغم بیشترین زنده مانی، رشد کمتری نسبت به کلن های ۶۹/۵۵ و ۶۳/۵۱ داشت. این کلن ها با مکانیزم اجتناب از تنش، در برابر کم آبی مقاومت نشان دادند. کلن ۷۷/۵۱ با دور آبیاری ۱۲روزه، حساس­ترین کلن در برابر خشکی شناخته شد. اگرچه فاصله آبیاری باعث اختلال در رشد صنوبرها شد، اما کلن های ۶۹/۵۵، ۶۳/۵۱ و ۶۳/۱۰ توانستند دور آبیاری ۹روزه را به مدت یک فصل رشد تحمل کنند. براساس نتایج این پژوهش، توصیه می شود برای تولید نهال در خاک های با بافت متوسط در نهالستان و توسعه زراعت چوب در مناطق کم آب نواحی شمال کشور از نهال های کلن های مقاوم معرفی شده در این پژوهش به ویژه کلن ۶۹/۵۵ با دور آبیاری ۹روزه استفاده شود.

تنش خشکی, رشد نونهال, زنده مانی, فتوسنتز