محمدنبی سلیم - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
مریم حیدری - کارشناس ارشد تاریخ

یکی از سنت­های تاریخ­نگاری ایران، نگارش کتاب­هایی درباره زندگانی پادشاهانی است که دوران زمامداری ایشان با تحولات بسیار اثرگذاری همراه بوده است. یکی از این دست کتابها-که به صورت نسخه خطی می ­باشد- توسط «اسماعیل حسینی مرعشی تبریزی» معروف به میرملایم­بیگ از نویسندگان دوران شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی نگاشته شده است و آن را می توان «عالم­آرای شاه­تهماسب» نام نهاد. نویسنده در این کتاب با هدف شرح وقایع دوره زمامداری شاه تهماسب اول صفوی (۹۸۴-۹۳۰) به تالیف رخدادهای واقعه از سال ۹۳۰ تا ۹۸۱ ق و به صورتی داستان­گونه همراه با گزارش های تاریخی پرداخته است. از آنجا که نسخه مذکور آگاهی های بسیارسودمندی از اوضاع سیاسی و نظامی عهد شاه­تهماسب در اختیار می گذارد و افزون بر آن اطلاعات مفیدی از منظر اجتماعی و فرهنگی درباره احوالات عامه مردم، آن هم با زبانی روان و نثری سهل­الوصول ارائه می دهد، لذا در این مقاله به معرفی آن پرداخته شده است. این مقاله با هدف معرفی و بررسی ویژگی های متعدد و درخور این کتاب –که کمترین بدان توجه شده است- می کوشد در حد اجمال و با دسته­بندی و تبیین خصوصیات اصلی و برجسته این نسخه، اهمیت و ارزش نسخه مذکور را یادآور شود.

نسخه خطی, عالم آرای شاه تهماسب, ملایم بیگ, تهماسب اول صفوی.