امید اسدی نلیوان - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
کهزاد حیدری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مهدی سرپرست - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

حفاظت از منابع طبیعی موجود مخصوصا در مناطق نیمه خشک شکننده، از طریق علامت گذاری زون های پتانسیل تخریب در سطوح کوچک برای توسعه پایدار، یک نیاز اولیه محسوب می شود. طرح زون های پتانسیل تخریب در مناطق مذکور برای اجرای اقدامات حفاظتی آبخیز، بدون برنامه ریزی، اقتصادی نیست. درنتیجه این پیشنیازی برای پذیرش تکنیک های مناسب برای اولویت بندی زیرحوضه ها است. با این دیدگاه، هدف از این تحقیق مطالعه خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیوگرافی و همچنین سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM) از طریق تکنیک فرآیند آنالیز سلسله مراتبی فازی (FAHP)، برای شناسایی زیرحوضه های بحرانی دارای پتانسیل تخریبدر حوزه مراوه تپه استان گلستان استفاده می کند.۱۰ پارامتر مورفولوژیکی برای اولویت بندی زیرحوضه ها مورد استفاده قرار گرفت. خصوصیات مرفولوژیکی نقش موثری در تشخیص رفتار توپوگرافی و هیدرولوژیکی زیرحوضه ها نشان داد. هر واحد هیدرولوژیکی از جنبه مقدار و وزن روابط بین پارامترهای مورفومتریک که از طریق طبقه بندی SWDs در ارتباط با قوت منطق فازی و فرآیند آنالیز سلسله مراتبی (AHP) است، ردیف می شود. بر اساس رویکرد FAHP، زیرحوضه ها به عنوان زون های آسیب پذیر ارزشیابی شده و در پنج سطح اولویت قرار گرفتند: طبقات خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد. نتایج ارزشیابی نشان داد که ۹۳ % زیرحوضه ها (۲۵ تا زیرحوضه) در زون متوسط تا خیلی حساس قرار داشتند که نشان از آن دارد که اقدامات مدیریتی و حفاظتی به منظور پایداری در این مناطق، ضروری است. در نهایت حوزه ها با استفاده از امتیاز FAHP اولویت بندی شدند. بنابراین تکنیک FAHP، یک رویکرد عملی و مناسببرای نشان دادن مشکلات، مخصوصا در مناطقی که داده کم بوده و تنوع خاک زیاد باشد، و می تواند برای ذینفعان مختلف (جوامع روستایی، مدیران کشاورزی و منابع آب) برای تصمیم گیری بهتر با یک سیستم حاکمیت برای اجرای اقدامات مختلف ارزیابی و حفاظتی مفید باشد.

Fuzzy Analytical Hierarchy Process, Geographic Information System, Multiple Criteria Decision Making, Watershed Prioritization, : اولویت بندی آبخیزها, مراوه تپه, FAHP, GIS, MCDM, SWDs