احمد فهیمی فر - استاد دانشکده عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)
فرشاد منشی­ زاده تهرانی - کارشناس ارشد مهندسی خاک و پی دانشکده عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران

مقادیر تنش­ها و جابجایی­های محیط سنگی در حین حفاری فضاهای زیرزمینی دچار تغییراتی می شود  که این تغییرات وابسته به هندسه حفاری و زمان می­باشد. در رابطه با وابستگی به زمان، اثر پیشروی سینه کار و اثر خزش توده سنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله اثر خزش توده سنگ مورد بررسی قرار می­گیرد و از ماده برگر که برای بیان خزش توده های سنگی مناسب می­باشد، استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل تونل­های با مقطع دایره و برای رفتار ویسکوالاستیک تحت شرایط هیدرواستاتیک تنش­ها، روابط جدیدی برای پیش­بینی تغییرات تنش­ها و جابجایی­ها نسبت به گذشت زمان ارائه شده است.  به منظور کنترل صحت روابط تحلیلی پیشنهادی، روابط تحلیلی به دست آمده برای یک تونل تحقیقاتی استفاده شده است. هم چنین برای تونل مورد نظر به کمک نرم­افزار Flac تحلیل عددی صورت گرفته است. نتایج به دست آمده از تحلیل عددی و روابط تحلیلی پیشنهاد شده، تطابق مناسبی با یکدیگر و نتایج ابزاربندی تونل مورد نظر دارد.

عنصر برگر, مدل ویسکوالاستیک, تونل دایره ای