Zahra Shakeri - Shahrood University of Technolog
Giti Forghani Tehrani - Shahrood University of Technolog

هدف از انجام این پژوهش، بررسی ژئوشیمی زیست­ محیطی، منشا و خطر سلامتی عناصر بالقوه سمی در خاک های شهری شاهرود، استان سمنان است. به این منظور غلظت عناصر اصلی و جزئی در ۲۶ نمونه خاک سطحی توسط دستگاه ICP-MS اندازه ­گیری شد. میانگین غلظت کل عناصر آرسنیک، کادمیم، کبالت، کروم، مس، منگنز، مولیبدن، نیکل، سرب، و روی به ترتیب ۹/۷، ۱/۰، ۴/۷، ۵/۷۷، ۸/۵۹، ۹/۴۴۸، ۸/۰، ۵/۳۱، ۷/۳۵، و ۱/۱۰۴ میلی گرم بر کیلوگرم است. نتایج حاصل از محاسبه ضرایب ژئوشیمیایی (ضریب غنی­شدگی، ضریب زمین ­انباشت، شاخص تک­ عاملی، شاخص آلودگی یکپارچه نمرو و شاخص خطر اکولوژیکی بالقوه) نشان می دهد که نمونه­ های خاک نسبت به عناصر بالقوه سمی به ویژه آرسنیک، سرب و مس آلوده ­اند و بیشترین آلودگی در مناطق شمالی شهر مشاهده می ­شود. تحلیل خوشه­ ای و تحلیل مولفه اصلی نشان می دهد که منشا احتمالی عناصر کبالت و منگنز طبیعی می باشد در حالی که عناصر کروم، مولیبدن، نیکل، روی، مس، آرسنیک، کادمیم و سرب از منشا انسانی (به ویژه فعالیت های صنعتی و ترافیک­) وارد خاک شده­ اند. ارزیابی خطر سلامتی نشان می دهد که بلع سرب برای کودکان با خطر غیرسرطان زایی همراه است. خطر سرطان زایی عناصر آرسنیک، نیکل و کروم از طریق مسیر بلع برای کودکان بیشتر از مقدار استاندارد (۴-۱۰×۱) است. با توجه به نتایج به دست آمده، آلودگی خاک منطقه به عناصر سرب، آرسنیک، مس، کروم و نیکل باید مورد توجه قرار گیرد.

potentially toxic elements, urban soils, pollution, Shahrood., عناصر بالقوه سمی, خاک شهری, آلودگی, شاهرود.