زهرا احمدی پور - دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حسن جعفرزاده - کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدرضا میرزایی - کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

سازماندهی سیاسی فضای هر کشور در قالب تقسیمات کشوری به اجرا در می­آید. تقسیمات کشوری از مهم­ترین عواملی است که یک نظام سیاسی باید برای تهیه و اجرای برنامه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فضایی، زیست­محیطی و همچنین اداره بهتر سرزمین و بهره­برداری بیشتر، به آن توجه کند. از جمله این برنامه­ها، برنامه آمایش سرزمین است که به منظور رفع نابرابری­ها و ایجاد تعادل فضایی در بسیاری کشورها تهیه و اجرا می­شوند. در این تحقیق که از نوع بنیادی است با استفاده از روش کتابخانه­ای، اطلاعات مورد نیاز جمع­آوری گردید و سپس با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مسئله پرداخته شد؛ که تقسیمات کشوری چه نقشی در اجرای برنامه­های آمایش سرزمین ایفا می­کند و عملکرد تقسیمات کشوری ایران در این راستا به چه نحو بوده است؟ نتیجه بررسی­ها نشان داد که تقسیمات کشوری از سه جهت عمده: ۱- ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی ۲- ایجاد یک مبنا و بستر برای برنامه­های آمایش ۳- مکانیسم اجرای برنامه­های آمایش از طریق تمرکززدایی می­تواند در اجرای طرح­های آمایش سرزمین موثر باشد. از طرف دیگر تقسیمات کشوری ایران بدلیل ناهمگن بودن حوزه­های تقسیماتی و به تبع آن عدم انطباق با الزامات منطقه­ای و همچنین سیستم حکومتی متمرکز که موجب تمرکز جمعیت و فعالیت­ها در مرکز و عدم تعادل در ابعاد مختلف در سطح سرزمین شده است، نتوانسته کارایی لازم را در تهیه و اجرای برنامه­های آمایش داشته باشد.

تقسیمات کشوری, آمایش سرزمین, سازماندهی فضا, برنامه ریزی, ایران