صادق وحدت مسعود - اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
محمدعلی ابوطالبیان - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

به منظور بررسی اثر اسید هیومیک، بیوفسفات و کود فسفر بر خصوصیات کمی، کیفی و کارایی زراعی فسفر سویا (Glycine max L.) رقم هابیت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار و تابستان سال ۱۳۹۹ در همدان انجام شد. کود فسفر و بیوفسفات هرکدام در دو سطح مصرف و عدم مصرف و محلول پاشی اسید هیومیک در سه سطح ۰، ۲ و ۴ گرم در لیتر (طی دو مرحله ۱۵ و۳۰ روز پس از سبز شدن به میزان ۲۵۰ لیتر در هکتار)، عوامل این آزمایش بودند. نتایج نشان داد که در شرایط مصرف کود فسفر، کاربرد همزمان بیوفسفات و اسید هیومیک باعث افزایش ارتفاع بوته (۲/۱۹ درصد)، عملکرد زیستی (۸/۲۸ درصد) و تعداد غلاف در بوته (۴/۲۰ درصد) نسبت به عدم مصرف آن ها شد. مصرف چهار گرم در لیتر اسید هیومیک و بیوفسفات به ترتیب عملکرد دانه را ۳/۲۷ و ۴/۲۶ درصد و کارایی مصرف آب را ۲۶ و ۲۵ درصد افزایش داد. بالاترین درصد روغن دانه (۲۱/۲۳) با عدم مصرف فسفر و کاربرد همزمان چهار گرم در لیتر اسید هیومیک و بیوفسفات حاصل شد، درحالی که بیشترین درصد پروتئین دانه (۳/۵۱) در حضور فسفر، چهار گرم در لیتر اسید هیومیک در نبود بیوفسفات به دست آمد. مصرف توام بیوفسفات و اسید هیومیک نسبت به مصرف جداگانه بیوفسفات، چهار و دو گرم در لیتر اسید هیومیک به ترتیب باعث افزایش ۱/۲۱، ۷/۳۵ و ۳/۴۸ درصدی کارایی زراعی فسفر شد. بنابراین، مصرف همزمان اسید هیومیک و بیوفسفات افزایش عملکرد کمی و کیفی سویا را در پی دارد.

تعداد غلاف در بوته, درصد پروتئین, درصد روغن, عملکرد دانه, کارایی مصرف آب