محمد عیسائی تفرشی۱ - ۱- Professor, Department of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
محمد مهدی حاجیان۲، - ۲- Ph.D Student of Private Law, Department of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
سید مصطفی محقق داماد۳، - ۳- Professor, Department of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
کاظم یاوری۴ - ۴- Associate Professor, Department of Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده قرارداد آتی، توافقی جهت خرید یا فروش میزان معینی از یک کالا به قیمت مشخص شده در لحظه انعقاد قرارداد، برای تحویل در آینده معین است. یکی از مهم ترین چالش ها درخصوص اعتبار قراردادهای آتی، شبهه قماری بودن این قراردادها است. در این مقاله، رهیافت حقوق انگلیس در مواجهه با این موضوع و همچنین مولفه های یک قرارداد قماری در حقوق اسلامی بررسی شده است. سپس با توجه به تفاوت های مشخص قراردادهای قماری و قراردادهای آتی، سعی در رفع کردن شبهه و توجیه قراردادهای آتی شده است. براساس یافته های این مقاله اولا از حیث مواجهه با خطر، قمار، خلق یک خطر برای خطر کردن است، اما در قرارداد آتی، معامله گران با خطرهایی مواجهند که ضرورتا در یک اقتصاد آزاد وجود دارد. ثانیا از حیث مبنای کسب سود، قمار بر شانس و احتمال و تصادف بنا شده، در حالی که کسب سود در قراردادهای آتی، بر مبنای تجزیه و تحلیل بازار براساس مهندسی مالی است. ثالثا محتوا و مقتضای ذات قمار، برد و باخت است، در حالی که محتوای قرارداد آتی امری متفاوت از صرف برد و باخت، از جمله خطرگریزی و خطرورزی است. در واقع قراردادهای آتی، یک سامانه انتقال خطر، محسوب می شود. رابعا قالب یک قرارداد قماری، بازی است، در حالی که از حیث شکل، قرارداد آتی، در قالب یک معامله مالی منعقد می شود. نهایتا آن که قرارداد آتی مشمول قمار نبوده، قابل توجیه است.

Derivatives, Futures contracts, Gambling, English law, Islamic Law, واژگان کلیدی: قرارداد آتی, قمار, حقوق انگلیس, حقوق اسلامی