پریسا ملکی - کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان
محمدحسین محمدی - استادیار دانشگاه زنجان
جعفر نیکبخت - استادیار دانشگاه زنجان

آلودگی آبهای زیرزمینی دراثرنفوذ زه آبهای حاوی کودها و سموم کشاورزی ازمهمترین مشکلات زیست محیطی است جریانات ترجیحی با تسریع نفوذ آلاینده ها توانایی خاک را برای خنثی سازی آنها پیش ازرسیدن به آبهای زیرزمینی محدود می کند بنابراین بررسی عوامل موثربرشکل گیری جریان ترجیحی درمدیریت منابع آب و خاک اهمیت ویژه دارد این پژوهش شامل بررسی تاثیر توام لایه بندی و میکروتوپوگرافی سطحی برایجاد جریان ترجیحی درحین نفوذآب درخاک است این مطالعه با استفاده ازیک سلول Hele- Shaw با ابعاد 100×100×4 سانتیمترمکعب و با استفاده ازسه نوع خاک دست خورده با بافتهای رسی لوم شنی و شن لومی صورت گرفت برای بررسی تاثیر لایه بندی با استفاده ازخاکه ای ذکر شده سه تیمار مختلف با لایه بندی متفاوت ایجاد گردید و جهت بررسی تاثیر میکروتوپوگرافی درهرتیمار یک فرورفتگی کوچک درسطح خاک ایجاد شد درهرمرحله جریان عمودی آب بدون وجود بارآبی درسطح خاک و با زهکشی آزاد درانتهای سلول فراهم گردید سپس عکسهایی از الگوی نفوذآب و موقعیت جبههی رطوبتی تهیه گردید نتایج نشان داد ند که وجود میکروتوپوگرافی سطحی مولد جریان ترجیحی است اما نقش لایه بندی درتسریع یا تعدیل جریانات ترجیحی به ویژگیهای فیزیکی خاک ها بستگی دارد.

جریان ترجیحی، جریان ناپایدارآب درخاک، لایه بندی، مقیاس طولی، موئینگی، میکروتوپوگرافی