شبنم وکیلی - دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
علیرضا مقدم نیا - دانشگاه تهران

وجود سازه­ها در مسیر رودخانه مانند پل، بند، اعیانی ها و غیره باعث تغییر خصوصیات هیدرولیکی جریان رودخانه شده و تغییر در این خصوصیات جریان ممکن است بستر رودخانه را تغییر دهد. در پژوهش حاضر، اجرای مدل هیدرولیکی رودخانه ولیان و نتایج حاصل از آن و نقش پل­ها ( چندار، اسکول دره، آجین دوجین و ولیان) در شرایط طبیعی بستر مورد بررسی قرار گرفته است. با در اختیار داشتن نقشه­های توپوگرافی با دقت مناسب (مقیاس ۱:۵۰۰) و نرم افزارهای GIS شامل ARCGIS-GEORAS و امکان ساخت مدل GIS از این محدوده مطالعاتی، از مدل ریاضی  HEC-RAS استفاده گردید. رودخانه مورد مطالعه در شرایط طبیعی و در وضعیت موجود ( وجود سازه­ها)، برای سیلاب­های با دوره بازگشت های مختلف ۲، ۲.۳۳، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ مدل گردید. نتایج نشان داد که وجود پل­ها  بیشترین تاثیر روی مساحت مقطع عبوری جریان ( ۱۱.۶%) و عرض سطح آزاد آب( ۱۶.۵%) و کمترین تاثیر روی سطح ارتفاع آب و تراز گرادیان انرژی ( حدود صفر درصد )دارند.  عدد فرود و سرعت جریان در تمام پل­ها به جز پل ولیان کاهش داشته است. ارتفاع گرادیان انرژی متغییر بوده است. کمترین تغییرات مربوط به سطح ارتفاع آب، گرادیان انرژی و بیشترین اختلاف مربوط به پارامتر عرض سطح آب و مساحت می­باشد.  با توجه به نتایج حاصل از خصوصیات هیدرولیکی با دوره بازگشت ۲۵ ساله جهت اتخاذ تصمیمات مدیریتی لازم، پیشنهاد گردید پل اسکول دره به دلیل بیشترین تغییرات در سطح مقطع جریان و عرض سطح آب در اولویت اول و پل ولیان در اولویت آخر مدیریتی قرارگیرند.

دوره بازگشت, عرض سطح آزاد آب, مدل هیدرولیکی رودخانه