عادل سلطانی - دانشگاه پیام نور
میلاد سلطانی - دانشگاه ساری

احداث سدهای بزرگ اثرات محیطی مهمی در محیط اطراف داشته و یکی از مهم­ترین آن­ها، تغییرات پوشش اراضی می باشد. از طرفی شناسایی تغییرات زمانی کاربری اراضی پایه گذار شناخت بهتری از روابط و اثرات متقابل انسان و منابع اراضی به ما داده و موجب مدیریت و استفاده پایداری از این منابع می گردد. هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات کاربری اراضی حوضه سد ایلام که یکی از بزرگترین سدهای استان ایلام می باشد، در طی دو دوره قبل و بعد از احداث سد تاکنون است. در این مطالعه به منظور تشخیص تغییرات کاربری های حوضه سد ایلام ، ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست و الگوریتم طبقه بندی شبکه عصب مصنوعی، نقشه کاربری اراضی حوضه در طی سال های ۱۳۶۸، ۱۳۷۹ و ۱۳۹۶ تهیه گردید. جهت طبقه بندی تصاویر ماهواره ای از الگوریتم شبکه عصب مصنوعی استفاده شد. در ساختار شبکه، نمونه های آموزشی از طریق لایه ورودی وارد شبکه می شوند و بعد از ضرب شدن در وزن های ارتباط دهنده نرون ها وارد لایه میانی می شوند. این عمل آن قدر تکرار می شود تا مقادیر وزن بهینه شده و میزان خطا به حداقل ممکن تعیین شده برسد. سپس با استفاده از روش مقایسه پس از طبقه بندی به تعیین روند تغییرات کاربری اراضی در طی دو دوره زمانی پرداخته شد. نتایج نشان داد که صحت نقشه های کاربری اراضی سال های مختلف بیش از ۸۵ درصد است که نشان­دهنده قابل اعتماد بودن این نقشه هاست. همچنین مطابق نتایج در طی دو دوره زمانی مذکور و همچنین دوره کلی ۲۸ ساله، سطح کاربری جنگل و اراضی بایر کاهش یافته و سطح کاربری­های دریاچه، مرتع، مسکونی، زراعت دیم و باغ افزایش یافته است.

سد, کشف تغییرات, کاربری اراضی, شبکه عصب مصنوعی, ایلام