علیرضا شانظری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

مسأله حسن و قبح از دیرباز مورد توجه متکلمین بوده و با توجه به ماهیت آن ، اختلاف نظر گروه های مختلف علمای علم کلام را در پی داشته است.گروهی بر عقلی بودن آن اصرار داشته و عده ای بر شرعی بودن آن پای می فشارند. مولانا هر چند در اصول پایبند به عقاید اشاعره است اما در مبحث حسن و قبح از دایره اعتقادات اشعریان فراتر رفته و بر خلاف نظر آنان سخن گفته است. مولانا حسن و قبح را به زیبایی و زشتی تأویل کرده و تا حدودی نزدیک به عقاید شیعه و معتزله در مورد ماهیت ، ضرورت و نتیجه آن داد سخن داده است . در این مقاله، موارد اختلاف نظر مولانا با اشاعره در زمینه حسن و قبح، با ذکر شواهدی از مثنوی مشخص گردیده و دیدگاه او نسبت به چند مورد از مصادیق زیبایی و زشتی که همراه با زیبا اندیشی عارفانه است ، تبیین شده است.

حسن و قبح ، زیبایی و زشتی ، مولانا، مثنوی ، اشاعره ، معتزله