سمیه قدیم زاده - گروه مرمت بناهای تاریخی، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
الناز ابی زاده - گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفهای، تهران، ایران

یکی از مشکلات اساسی در بازآفرینی بافت های تاریخی شهرها، عدم توجه به استفاده از ظرفیت سرمایه های اجتماعی به ویژه در مقیاس محله های شهری است که موجب از دست رفتن هویت اصیل این بافت ها می شود. هدف از این پژوهش بررسی نقش حیاتی سرمایه اجتماعی در فرآیند بازآفرینی ، بهسازی و نوسازی و حفظ هویت منحصربه فرد بافت های تاریخی -فرهنگی است . پژوهش از نظر هدف توسعه ای -کاربردی بوده و از طریق یک رویکرد میانرشته ای که ترکیبی از معماری ، جامعه شناسی و برنامه ریزی شهری است ، به روشهایی می پردازد که سرمایه اجتماعی به احیای بافت های تاریخی و تقویت حس تعلق و هویت این بافت ها کمک می کند. نوع پژوهش ازلحاظ روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری دادهها کتابخانه ای است . بر اساس یافته های به دست آمده تحقق اهداف برنامه های بازآفرینی در بافت های تاریخی مبتنی بر تقویت ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی شامل اعتماد اجتماعی ؛ مشارکت اجتماعی ؛ انسجام و همبستگی اجتماعی ؛ و آگاهی و روابط اجتماعی در بین ساکنین محلات بافت تاریخی - فرهنگی می باشد. تقویت ابعاد سرمایه اجتماعی موجب تقویت احساس هویت و تعلق اجتماعی می شود و می تواند در موفقیت طرحهای بازآفرینی و رضایتمندی ساکنان نقشی اساسی داشته باشد. دو دسته راهبردهای اجتماعی - فرهنگی مانند آموزش و آگاهی رسانی ، حمایت از شکل گیری و فعالیت اجتماعات محلی ، برنامه ریزی مشارکتی و توجه به نقش ذی نفعان مختلف در اجرای برنامه ها؛ و راهبردهای کالبدی - محیطی نظیر حفظ کلیت بافت ، ساختار محله ، پیوستگی عناصرو ارتقای کمی و کیفی فضاهای عمومی می توانند نقش موثری در تقویت هویت و تحقق اهداف بازآفرینی محله های تاریخی داشته باشند.

بازآفرینی ، بافت تاریخی فرهنگی ، سرمایه اجتماعی ، هویت