هاجر باقری - دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری و منطقه ای دانشگاه شهید بهشتی
عارفه رحیمی - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس

در فرایند برنامه ریزی و تعیین راهبردها و سیاست های توسعه شهری ، مدلهای رشد شهری همواره می تواند نقشی کلیدی و بسیار کمک کننده به برنامه ریزان ایفاء کنند. مدلهای پیش بینی رشد شهری ابزار سودمندی را فراهم می آورد که از طریق آن می توان با طراحی سناریوهای متنوع، بهترین گزینه برای رشد شهری و همچنین اراضی مورد نیاز برای توسعه را مشخص کرد. کاستی های مدل های سنتی در این زمینه منجر به افزایش استفاده از روشهای مدلسازی نوین شده است که از پرکاربردترین آنها می توان به مدل سلولهای خودکار۱ یا همان سلولار اتوماتا (CA) اشاره کرد. در این پژوهش با استفاده از روش مرور نظام مند به بررسی مطالعات بنیادی در خصوص این روش و استفاده از آن در برنامه ریزی شهری پرداخته شده است و پس از مرور ۳۵ مقاله پرارجاع و بنیادی در این حوزه، کاربردها، روش ها، محدودیت ها و ظرفیت های استفاده از این روش در برنامه ریزی شهری مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج این پژوهش حاکی از آن است که علی رغم ظرفیت های بسیار بالا و قابل توجه این روش مدلسازی رشد شهری در قیاس با سایر روش های موجود، همچنان می توان گفت که مدلسازی های کامپیوتری دارای کمبودهایی در رسیدگی به پیچیدگی مسائل شهری داشته و می بایست در استفاده از آنها ضمن در نظر داشتن محدودیت های مدل، از آنها صرفا به عنوان ابزار کمکی و نه پیشران اصلی برنامه های توسعه استفاده شود.

اتوماتای سلولی (سلولهای خودکار) (CA)، مدلسازی شهری ، مدلهای شبیه سازی ، سیستم های پیچیدهشهری