حسن تقی خانی - کارشناسی ارشد زراعت
علیرضا عیوضی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی

این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد نخود، تعیین بهترین شاخص تنش خشکی و ژنوتیپ متحمل به خشکی در سال 1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلو، به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل چهار سطح آبیاری (تنش خشکی در مرحله 6-5 برگی، گلدهی و غلاف بندی و تیمار بدون تنش) و هفت ژنوتیپ نخود به عنوان فاکتور فرعی (قزوین، بیونیچ، Filip97-111c، Filip98-143c، Filip99-1c و ILC3279) در نظر گرفته شد. تنش خشکی اثر معنی دار بر تعداد غلاف دانه دار، وزن دانه تک بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و ماده خشک کل داشت. کلیه شاخص ها به جز SSI برای تنش خشکی در مراحل مختلف رشد و ژنوتیپ های نخود معنی دار شدند. شاخص های HAR، GMP، MP و STI نشان دادند که نخود در مرحله 6-5 برگی حداکثر تحمل را داشت و ارقام Filip99-1c و Filip98-143c مقاوم ترین ژنوتیپ ها بودند. تحلیل همبستگی بین شاخص ها با عملکرد دانه در شرایط مطلوب و تنش خشکی نشان داد که MP، GMP ، HAR و STI مناسب ترین شاخص ها برای غربال کردن ژنوتیپ ها در سه مرحله رشد می باشند. براساس دو مولفه اصلی رقم قزوین براثرتنش خشکی طی مراحل 6-5 برگی و گلدهی Flip99-1c دراثرتنش خشکی مرحله گلدهی و ارقام Flip97-111c Flip98-134c TFlip98-143c به هنگام بروز تنش خشکی طی مرحله غلاف بندی درناحیه مطلوب بای پلات قرارگرفتند نتایج تجزیه علیت نشان داد که درشرایط ابیاری نرمال تعداددانهدرغلاف و وزن دانه درصورت تنش خشکی مرحله طی مرحله 6-5 برگی تعداددانه درغلاف و درصورت بروز تنش خشکی درمراحل گلدهی و غلاف بندی تعدادغلاف هربوته به عنوان مهمترین جز درتعیین عملکرددانه بودند.

ژنوتیپ نخود، شاخص های تحمل به خشکی