حمیده چوبک - استادیار پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور

باتوجه به داده ها ومدارک باستانشناسی ,مردمشناسی ومردم باستانشناسی مبنی بروجود کلبه هاوخانه های مدور وگنبدی شکل در بیشتر نقاط جهان این فرضیه پیش می آید که نخستین گنبد ها سازه ائی چوبی داشته که باگل پوشانده میشده واین نوع گنبد سازی مقدمه وپیش درآمدی بر ساخت گنبد ها یبزرگ باسازه های معماری بوده است که با حذف ویا همراه با کلاف بندی های چوبی وکاربرد سنگ یا آجر به جای خشت وگل , گنبدها ی بزرگ باسازههای مقاوم بنا گردید وبه آرامی تکامل یافت نمونه های از خانه های گنبدی باسازه های شاخه نخل که در حوزه جازموریان کرمان شناخته شده یادگاری ازنخستین کوشش انسان برای برپائی گنبدباشناخت کامل از هندسه وسازه گنبد است که دراین مقاله معرفی می گردد حوزه فرهنگی جازموریان همسان ویکسان با تعریف وتحدید جغرافیایی حوضه آبریزجازموریان ونیز محدوده بستر زمین شناسی شناخته شده جازموریان استاین تعریف در باستان شناسی برای این گسترده که همسانی وتداوم فرهنگی دارد نیز به کار برده شده است . نمونه زیستگاههای میانکوهی دراین حوزه فرهنگی روستاهای دهستان رمشک است که درحدود 40 کیلومتری جنوب شرقی آبریز جازموریان قراردارند.خانه های گرد که به آن درگویش محلی لهر گفته می شود که سازه واسکلت بندی آن بابهره وری همه سویه ازمنابع طبیعی گیاهان بومی خرما وبته های داز گونه ای نخلک بناشده است.درپی ویژگی خمشتی این سازه شکل خانه ها گرد با سقف گنبدی شکل است که گسترش جغرافیایی جهانی وزمانی آن دراکوسیستمهای هماننددرآسیا- اروپا وافریقا شناخته شده است این خانه گنبددار بابلندی حدود 4/5متر،به ایستائی کامل یک گنبد آجری است واین گنبدهارامیتوان پیشگام گنبدهای آجری دانست .استادکار درزیر گنبد کوشش میکند هنرمندی ومهارت خودراباطناب کشی به شکل گره بندیهای زیبا وگوناگونی نشان دهد که یادآوروپیشگام شمسه های زیرگنبدهای بناهای باشکوه دوران اسلامی است

گنبدخانه ها – رمشک – جازموریان – کرمان