منان حاجی محمودی - گروه کنترل غذا و دارو، دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران- معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران
فاطمه زمانی مژده - معاونت غذا ودارو- دانشگاه علوم پزشکی تهران
زینب مرادی - معاونت غذا ودارو- دانشگاه علوم پزشکی تهران
محبوبه شانشین - معاونت غذا ودارو- دانشگاه علوم پزشکی تهران

از جمله نوشیدنی های رایج در سالهای اخیر نوشابه های انرژی زا هستند که نه تنها توسط ورزشکاران بلکه توسط عموم مردم مصرف می گردند. انرژی زایی این نوع از نوشابه ها مربوط به کافئین و شکر بوده که بیشترین ماده تشکیل دهنده آنهاست. وجود شکر در نوشیدنی های انرژی زا آنها را به محیط مغذی جهت رشد میکروارگانیسم ها تبدیل کرده است. لذا جهت جلوگیری از آلودگی میکروبی در آنها احتمال استفاده از نگهدارنده هایی مانند بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم افزایش می یابد. هدف از این مطالعه اندازه گیری همزمان کافئین، بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم در نوشیدنی های انرژی زا با استفاده از دستگاه HPLC می باشد. بافراستات آمونیوم و استونیتریل (80-20) به عنوان فاز متحرک و ستون C18 به عنوان فاز ساکن جهت جداسازی و اندازه گیری همزمان این سه ماده به عنوان مناسبترین روش ا نتخاب شد. سپس روش فوق برای اندازه گیری کافئین، بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم بر روی 80 نمنه نوشیدنی انرژی زا در دو گروه وارداتی (50 نمونه) و تولید داخل (30 نمونه) اجرا و در نهایت میزان آنها تعیین گردید. نتایج حاصل از بررسی نمونه ها نشان داد که میانگین کافئین به ترتیب در نمونه های وارداتی و داخلی 192±486 و 34±457 میلی رم در لیتر بود. نتایج همچنین بیانگر استفاده دو نگهدارنده بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم در نمونه های وارداتی تا حد 50 میلی گرم در لیتر بود، در صورتی که در نمونه های تولید داخل میانگین نگهدارنده بنزوات سدیم 66±127 میلی گرم در لیتر و میزان سوربات پتاسیم تنها در یک برند به میزان 18±36 میلی گرم در لیتر بود. مقایسه نتایج حاصل با استاندارد ملی ایران به شماره 6693 نشان می دهد که میزان کافئین در تمامی نمونه ها و میزان بنزوات سدیم در دو برند تولید داخل بالاتر از حد استاندارد می باشد. به نظر می رسد به دلیل افزایش مصرف اینگونه نوشابه ها در کشور و اثرات مضر مواد مورد بررسی کنترل کیفیت این نوشابه ها توسط آزمایشگاه های کنترل مواد غذایی ضروری می باشد.

کافئین، بنزوات سدیم، سوربات پتاسیم، نوشیدنی انرژی زا، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا