مریم اسکندری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشکده کشاورزی ، گروه علوم و صنایع غذایی
حمید عزت پناه - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشکده کشاورزی ، گروه علوم و صنایع غذایی
کامبیز لاریجانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، دانشکده کشاورزی ، گروه علوم و صنایع غذایی

هدف از انجام این پژوهش تعیین میزان آلودگی نمونه های تجاری روغن زیتون تولید داخل ایران به هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAHs) و مقایسه آن با نتایج به دست آمده توسط پژوهشهای پیشین می باشد. پنج نوع تجاری روغن زیتون که در ایران مصرف می شوند،مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش تجزیه ای به کار رفته شامل استخراج مایع-مایع، پاکسازی بر روی ستون سیلیکاژل و تعیین مقدار وآنالیز نمونه ها با دستگاه گاز کرواتوگرافی با شناساگر جرمی بود. در روش استخراج مایع- مایع، نمونه روغن دریک حلال آلی همچون سیکلوهگزان حل شده و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای با دی متیل سولفکسید استخراج شدند.بدین ترتیب بیشتر مواد چرب که عمدتا تری گلیسریدها می باشند، در فاز آلی باقی ماندند.سپس دی متیل سولفوکسید در دستگاه تبخیرکننده چرخان(روتاری)در دمای پایین وتحت خلاء، تبخیر شد.تخلیص نمونه با ستونهای پر شده با سیلیکاژل به همراه یک لایه فوقانی از سولفات سدیم بدون آب انجام شده، نمونه ی آماده شده به دستگاه GC-MS تزریق شده و طیف حاصل مورد بررسی ومقایسه با پیک های استاندارد ، قرار گرفت. در نتایج به دست آمده ، مقدار هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای درنمونه های روغن زیتون آنالیز شده در این پژوهش ، از تمام موارد گزارش شده درپژوهش های گذشته کمتر بوده وهیچ یک از نمونه ها از حد مجاز نگذشته اند.علل این پدیده می تواند به چند مورد نسبت داده شود: 1.کاهش این ترکیبات طی فرایندرنگبری باخاک فعال2.احتمال آلودگی کم و پایین تر از حد ردیابی در مواد اولیه به کار رفته برای تولید روغن زیتون 3.تجزیه این ترکیبات در حین مراحل مختلف حرارت دهی در کارخانه و تبدیل شدن آنها به مشتقاتی دیگر (بخصوص در کارخانجات تولید روغن زیتون که برای بازیافت بهتر روغن از تفاله ، از حرارت استفاده می کنند) بعلاوه بررسی پیک های حاصل از طیف جرمی ، حضور ترکیبات هیدروکربن حلقوی را نشان داد که جزء ترکیبات طبیعی روغن زیتون نبوده و احتمالا از تجزیه هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای حاصل شده اند وپژوهش های پیشین نیز این فرضیه را تایید می کنند.طبق نتایج این پروژه مقدار هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقه ای موجود در روغن های زیتون ایران در مقایسه با حد مجاز پذیرفته شده توسط بسیاری ازکشورهای اتحادیه اروپا و نیز سازمان های معتبری همچون انجمن آلمانی علوم روغن در حد قابل قبولی قرار داشت. البته ادامه این پژوهش در حد به مراتب وسیع تری ضروری به نظر می رسد.

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای، بنزوپیرن، روغن زیتون