کاوه خیرخواه رحیم آباد - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست گرایش آب و فاضلاب
اعظم دالمن - دانشجوی دکترای بیولوژی سلولی و مولکولی، پژوهشگاه رویان

بسیاری از مواد شیمیایی زیست محیطی در غلظت های معین و شرایط خاص عملکرد سمی دارند؛ گروهی از آنها با نام دی استرهای اسید فتالیک (فتالات ها)، از طریق استنشاق در هوا، آبهای چاه نزدیک لندفیل های زباله، غذای آلوده و نیز ابزارآلات پلاستیکی وارد بدن انسان ها می شود؛ از انواع فتالات های شاخه دار دی (2- اتیل هگزیل) فتالات (DEHP) است که مایعی بی رنگ، تقریبا نامحلول در آب (کمتر از µg/l 3 در C˚ 20) و به راحتی در مایعات بدن حل می شود، متابولیت منو استر آن منو اتیل هگزیل فتالات (MEHP) مسئول بسیاری از تاثیرات نامطلوب تکوینی و تولیدمثلی DEHP بر سلامت عمومی بیماران در معرض وسایل پزشکی ساخته شده از ماده PVC است.مواد و روشها: آزمایش ها نشان داد که، DEHP به پلیمر متصل نمی شوند و می توانند جدا شده و در ماتریکس PVC انتشار یافته و به خارج منتشر شوند. حلال های دارویی (اتانول و پلی اتیلن گلایکول) اثری بر خروج DEHP از کسیه های ذخیره PVC ندارد و بالعکس موادی شامل پلی سربات 80 و روغن کرچک به طور بارزی میزان خروج DEHP را افزایش می دهند. DEHP جذب شده توسط روده، می تواند توسط لیپاز پلاسما یا لیپاز کبدی به MEHP تبدیل شود. نتایج و بحث: داده ها نشان داد که، میانگین سطوح DEHP در خون و فرآورده های آن بستگی به شرایط ذخیره سازی و فرآورده های خون از صفر تا µg/ml 650 متغیر است، اما در کل میزان متوسط مواجهه عموم مردم از تمامی منابع به غیر از مشاغل حرفه ای و پزشکی /kg bw/day µg30-3 است. نتایج بیانگر آن بود که، DEHP و MEHP می توانند از سد جفت عبور کرده و در بافت جنین توزیع شود و نیز جذب روده ای MEHP/DEHP و یا تبدیل MEHP در افراد جوان نسبت به افرا بالغ راحتتر روی می دهد.نتیجه گیری: امروزه کاربرد این دو ماده خطرناک مشتق شده از فتالات روند محدودتری گرفته است و با جایگزین کردن ترکیبات دوستدار محیط زیست و با هدف تامین سلامت عمومی از تری 2 اتیل هگزیل تریملیتات (TEHTM) که در پلاسما بسیار نامحلول، وزن مولکولی بالاتر و ساختار مولکولی متفاوت دارند، استفاده می شود

مونو اتیل هگزیل فتالات ، دی (2- اتیل هگزیل) فتالات ، محیط زیست ، سلامت عمومی