جلال نوروزباقری - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی
فرهاد نژادکورکی - عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، دانشکده منابع طبیعی، گروه محیط زیست
غلامعلی مظفری - عضو هیئت علمی دانشگاه یزد، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا

بیماری سالک یا لیشمانیوز جلدی یک بیماری انگلی است که بوسیله نیش پشه خاکی ماده به انسان منتقل میشود. در این مقاله رابطه آن با بارش مورد بررسی قرار گیرد تا شاید بتوان راه حل هایی برای کاهش اثرات زیانبار مختلف این بیماری در برنامه ریزی محیطی ارائه کرد. جنوب شرقی اصفهان یکی از کانون های بروز بیماری سالک در استان اصفهان می باشد و از طرف یک بروز بی سابقه در سال 1388 شاهد هستیم، که علت بروز آن هنوز برای کارشناسان نامعلوم می باشد. بنابراین با توجه به اهمیت عوامل محیطی بر ایجاد بیماری، به بررسی بارش و تاثیر آن در ایجاد بیماری سالک پرداخته شد. مواد و روش : ابتدا داده های بارش و سالک شهرهای ورزنه، سگزی، اژیه و کوهپایه به صورت ماهانه در مقطع زمانی 1379-1388 جمع آوری گردید. در مرحله بعد ماه هایی که بیشترین بروز بیماری سالک را داشته ایم را ملاک قرار داده و ارتباط بارش و تعداد بروز بیماری سالک در این ماه ها مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی رابطه بین بارش و تعداد بروز بیماری سالک از همبستگی پیرسون بهره برده شد. از داده های واقعی و نرمال به عنوان داده های ورودی برای بررسی رابطه بین متغییرهای مورد بررسی استفاده شده است. در نهایت به تحلیل رابطه بین متغییرهای مورد بررسی پرداخته شد. بحث : نتایج بررسی رابطه بین بارش و تعداد سالک با استفاده از داده های واقعی در شهر ورزنه، نشان می دهد که هیچ ارتباط معناداری بین متغییرها وجود ندارد، ولی نتایج بررسی رابطه با استفاده از داده های نرمال شده از ارتباط معنادار مستقیم و ضعیف(0.2) در سطح اطمینان 99 و 95 درصد حکایت می کند. بررسی رابطه بین بارش و تعداد سالک با استفاده از داده های واقعی در شهر اژیه از ارتباط معکوس ضعیف(0.2-) و معنادار در سطح 95 درصد نشان می دهد. این در حالی است هیچ ارتباط معناداری با استفاده از داده های نرمال در شهر اژیه به دست نیامد. در شهر کوهپایه با استفاده از داده های واقعی هیچ رابطه معناداری وجود ندارد ولی با استفاده از داده های نرمال، ارتباط معنی دار نسبتا قوی(0.5) در سطح اطمینان 95 درصد در ماه های مهر و شهریور برقرار است. بررسی ارتباط بارش و تعداد بروز بیماری سالک در شهر سگزی این مطلب را بیان می کند که رابطه معناداری با استفاده از داده های نرمال وجود ندارد ولی ارتباط ضعیف و مستقیم معناداری در سطح اطمینان 95 درصد با استفاده از داده های واقعی وجود دارد. نتایج : با توجه به بروز بیماری در ماه های گرم سال و اوایل پاییز که هنوز گرما در شهرهای ورزنه، اژیه، کوهپایه و سگزی ادامه دارد و بارش ناچیزی که این شهرها در این موقع سال برخوردار می باشند، بیماری سالک بروز دارد. با افزایش بارش و کاهش دما این بروز کاهش می یابد. بنابراین می توان گفت ارتباط میان بارش و تعداد بروز بیماری سالک در شهرهای مورد مطالعه وجود دارد ولی این ارتباط بسیار ضعیف و در بیشتر موارد بدون معنا می باشد. به طوری که در شهر ورزنه، رابطه بین متغییرهای مورد مطالعه، مستقیم، ضعیف و معنادار در سطح اطمینان 95 و 99 درصد، در شهر اژیه این رابطه، رابطه ای معکوس، ضعیف و معنادار در سطح 95 درصد، در شهر کوهپایه، رابطه مستقیم، نسبتا قوی و معنادار در سطح اطمینان 95 در ماه های مهر و شهریور (بیشترین بروز بیماری در این شهر در این دو ماه اتفاق افتاده است) و در شهر سگزی، ارتباط ضعیف، مستقیم و معنادار در سطح اطمینان 95 درصد برقرار می باشد.

بارش، سالک، جنوب شرقی اصفهان