جلیل هلالی - دانشجوی دکتری هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج
جواد بذرافشان - استادیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران،کرج
ابراهیم اسعدی اسکویی - دانشجوی دکتری هواشناسی کشاورزی، گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی، مشهد

گرد و غبار (Dust) به عنوان یکی از پدیده های مضر اقلیمی، موجب خسارت به جوامع شهری، محیط زیست، کشاورزی و سایر بخش های اجتماعی می گردد. در این پژوهش سعی شده است پراکنش تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در گستره ایران در کلیه اقلیم ها مورد تحلیل قرار گرفته و روند تغییرات زمانی آن بررسی شود. به این منظور، تعداد 49 ایستگاه سینوپتیک انتخاب گردید. تحلیل مکانی و زمانی تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در هر یک از ماه‌های سال انجام گردید. در عین حال تحلیل روند زمانی نیز با استفاده از روش ناپارامتری من کندال به انجام رسید. بررسی توزیع مکانی پدیده گرد و غبار نشان داد که تعداد روزهای گردوغبار در نیمه جنوبی کشور بیشتر از نیمه شمالی آن است. در بین ماه‌های سال، بیشینه فراوانی وقوع این پدیده مربوط به ماه جولای بود. نقشه توزیع سالانه گردوغبار در گستره کشور نشان داد که بیشترین روزهای گردوغباری در جنوب و شرق ایران در ایستگاه های زابل، دزفول و بوشهر (ساحلی)، به ترتیب برابر با 7/166، 8/111 و 6/108 روز از سال بوده است. در مقابل، کم ترین روزهای گردوغبار در ایستگاه های شمالی شامل رشت، بابلسر و انزلی و به ترتیب 2/1، 3/1 و 4/1 روز در سال است. همچنین، بررسی‌های نشان داد که گرم ترین ماه های سال مصادف با حداکثر تعداد روزهای گردوغبار و سردترین ماه های سال مصادف با حداقل تعداد روزهای گرد و غبار می باشد. تحلیل روند زمانی روزهای گردوغبار مؤید روند کاهشی در 27 ایستگاه و روند افزایشی در 22 ایستگاه است که 14 ایستگاه روند افزایشی معنی دار و 16 ایستگاه روند کاهشی معنی دار را تجربه نموده است.

ایران؛ تحلیل مکانی؛ تحلیل زمانی؛ روند؛ گرد و غبار؛ من کندال