محمدضیا نقدی - دانشگاه جامع علمی کاربردی رشت

دو حوزه مهم خلیج فارس و کاسپین به دلیل برخورداری از منابع انرژی و موقعیت ممتاز جغرافیایی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است از این رو دولت ها به ویژه قدرت های بزرگ در طول تاریخ، از زمان اکتشاف نفت در ایران و دو حوزه مذکور کوشیده اند تا با توجه به شاخصه های اصلی و اساسی قدرت که مهم ترین آن انرژی است بر آن تسلط یابند و برای دست یابی به این هدف کشورهای این دو حوزه را عرصه رقابت های خود قرار داده اند با توجه به این امر، دولت های غربی به ویژه آمریکا امنیت و منافع خود را به امنیت و تسلط بر حوزه خلیج فارس و حوزه کاسپین گره زده و همواره درصدد بوده اند به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق نظام های حکومتی وابسته و دست نشانده این دو حوزه را در چنگ خود نگه دارند از سویی دیگر جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهمترین و تاثیرذارترین قدرت منطقه ای در دو دهه گذشته تلاش کرده است سیاست بازدارنده را از طریق جذب همکاری کشورهای منطقه خاورمیانه برای تامین دو حوزه خلیج فارس و کاسپین اجرا و دست قدرت های بزرگ را از منطقه کوتاه نماید که در این میان تحقق پیمان های امنیتی و تقویت همگرایی منطقه ای موثرترین راه برای اثبات و امنیت آن شناخته شده است. در این مقاله، نگارنده به روش توصیفی - تحلیلی ضمن پرداختن مبانی نظری به تحلیل چشم انداز ژئوپلیتیکی ایران با قدرت های بزرگ نظیر آمریکا، روسیه، چین و اتحادثه اروپا اشاره می نماید.

ژئوپلیتیک انرژی، قدرت های بزرگ، انرژی نفت و گاز، حوزه کاسپین، حوزه خلیج فارس