نصرالله فلاح تبار - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری
محمد علی رجائی - استاد گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری

از آغاز پیدایش تفکر آمایش سرزمین در محیط برنامه ریزی و تصمیم گیری کشور تلقی های متعددی از معنا، ماهیت، کاربرد و جایگاه آن در نظام تصمیم گیری وجود داشته است. تا به حال مضامین مختلفی نظیر بهره وری از سرزمین، سازماندهی فضایی اقتصادی (توزیع جمعیت و فعالیت در س رزمین)، توسعه کالبدی و فیزیکی و تصویر سازی دراز مدت توسعه ملی برای آمایش سرزمین طرح شده است. از جنبه کاربرد و جایگاه آمایش سرزمین در نظام تصمیم گیری نیز بنا بر شرایط، نیازهای متنوع و وسیعی شمرده شده است: برای حفاظت و کنترل منابع طبیعی و محیط زیست، برای تمرکززدایی، مدیریت سرزمین و تقسیمات کشور، برای منطقه ای کردن برنامه های میان مدت ملی و هدایت روندهای توسعه شهری، منطقه ای و ملی، برای ایجاد تعادل بین مناطق مختلف کشور، برای یکپارچه سازی مناسبات اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف کشور. در این دوره مطالعات، با مرور و ارزیابی تجارب قبلی برنامه ریزی و مطالعه دیدگاه سایر کشورها و تحلیل شرایط قبلی و چشم انداز پیش رو، آمایش سرزمین به عنوان فرآیند دیدگاه سازی درازمدت توسعه مد نظر قرار گرفته است زیرا جامع نگری و کل گرایی از آغاز جزء خصوصیات اصلی آمایش سرزمین شمرده شده است. فضا عرصه تجلی و انعکاس تصمیمات و واکنش های اقتصادی و اجتماعی است. مفاهیم ذهنی در برخورد با واقعیات جنبه عینی یافته و قابل درک و ارزیابی می شوند. در این رویکرد اصول و معیارهای آمایش سرزمین با رعایت مسایل ژئوپلیتیکی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و مدیریتی مطرح و تنظیم شد. به طوریکه شاخص های پیرامونی تأثیرگذار در توسعه پایه آمایش سرزمین ایران را با رویکرد به آینده جهان، موقعیت منطقه خاورمیانه، ساختار فرهنگی، هویت ملی، امکانات و پتانسیل های توسعه در سرزمین ایران مورد مطالعه قرار تا در مطالع ات آمایش سرزمین لحاظ شود. این تغییر رویکرد که برمبنای نظریه یا توسعه ملی است می تواند در برنامه های بلند مدت کشور و چشم انداز آتی کشور لحاظ شود. باتوجه به وضعی ت فعلی جهان، بدانیم به کجا می رویم؟ کجا هستیم؟ ما که هستیم؟ که باید بشویم؟ درچه وضعیتی هستیم؟ و چه داریم؟ و چه کمبودهایی داریم؟

ژئوپلیتیک، کشورهای همسایه، آمایش سرزمین، توسعه پایدار، توسعه اقتصادی، شاخص های امنیتی و استراتژی