بیژن مرادی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات مرکبات کشور
هرمز عبادی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات مرکبات کشور

کارائی و سودمندی کاربرد نیتروژن از طریق محلول پاشی روی درختان میوه خصوصا مرکبات توسط بسیاری از محققین دنیا گزارش شده است . برخی محققین معتقدند که محلول پاشی اوره در بهار مؤثرترازکاربرد نیتروژن در خاک است و باعث افزایش تشکیل میوه و عملکرد ونیز اندازه میوه میشود . محلولپاشی ازت و عناصر ریز مغذی در درختان پرتقال واشینگتن ناول موجب افزایش تشکیل میوه ،بریکس، ویتامین ث وحجم میوه شده و تاثیر معنی داری در کاهش ریزش میوه داشته است با آغاز مرحله تولید مثل در نتیجه رقابت مخزن برای مواد قندی فعالیت ریشه و جذب به وسیله ریشه کاهش مییابد محلولپاشی مواد غذایى میتواند جبران این کمبود را بنماید شدت نفوذ اوره در کوتیکول برگ مرکبات در درجه حرارت 19 تا 28 درجه سانتیگراد بالاترین است و نفوذپذیری کوتیکولی برگ مرکبات نسبت به اوره با افزایش سن برگ از سه هفته تا هفت هفته کاهش می یابد محلولپاشی برگی هر وقت که جذب مواد غذائی از طریق ریشه محدود میشود اعمال میگردد . محدودیت جذب ممکن است در نتیجه محدودیتهای گیاه یا خاک باشد یا آنکه حتی قدرت تاثیر واحد مواد غذائی که به صورت محلولپاشی مصرف میشود بیش از مصرف در خاک است وقتی غلظت املاح نیترات در آب زیر زمینی به حد معینی که 45 میلیگرم در لیتر است برسد از نظر سلامت انسانی قابل توصیه بودن مصرف کودهای ازته در خاک آن منطقه مورد سئوال قرار می گیرد . قدرت اثر کودپاشی برگی ازت در مقایسه با کودپاشی در خاک برای تقلیل آبشوئی به آبهای زیرزمینی ،صرفه جوئی در مقدار کود و افزایش عملکرد محصول در باغات مرکبات کالیفرنیا مورد آزمایش قرار گرفت که نتایج آن نشان داد که محلولپاشی برگی ازت در تولید میوه به همان اندازه و گاهی بیشتر از کودپاشی خاکی موثر است . به شرطی که ازت به مقدار کافی مصرف شده باشد . آبشوئی نیترات در روش محلولپاشی کمتر از زمانی است که ازت به خاک داده میشود طبق گزارش لوویت 1999 تنها یکمرتبه محلولپاشی زمستانه نیتروژن ( قبل از گلدهی ) از منبع اوره ( صد و شصت گرم نیتروژن برای هر درخت ) در پرتقال واشینگتن ناول موجب افزایش عملکرد و تعداد میوه هر درخت و درشتی میوه گردید شدت جذب اوره توسط برگهای مرکبات نسبت به سایر منابع ازته از قبیل آمونیم و نیترات بیشتر است زیرا مولکول غیر قطبی اوره از میان لایه های مومی سطح برگ آسانتر از یونهای قطبی می باشد . کارائی جذب اوره از طریق محلول پاشی بسیار بالا بوده و درصد جذب از 40 تا 70 درصد گزارش شده است درصورتیکه کارائی جذب ازت توسط گیاه از خاک خیلی پائین 28) درصد ) است . محلول پاشی اوره در ماه های نوامبر تا فوریه ( گل انگیزی تا تمایز ) بطور معنی داری عملکرد را افزایش داد محلول پاشی اوره در زمان ful bloom و نیز در زمان ریزش فیزیولوژیک میوه موجب افزایش تعداد میوه و عملکرد میوه شد طبق گزارش اتمانی محلول پاشی اوره ) 1/6 – 0/8 درصد ) در آخر اکتبر و ژانویه تعداد میوه نارنگی کلمانتین را افزایش داد در شمال ایران هنوز گزارش مکتوبی در خصوص محلولپاشی کودهای نیتروژنه مشاهده نشده است و با توجه به اینکه مصرف کودهای ازته درباغات مرکبات منطقه بالا میباشد و از طرفی به علت بارندگی بالا و نامناسب بودن خاک هدر رفت و شستشوی این عنصر زیاد است لذا با اجرای این طرح میتوان بخش قابل توجهی از نیاز ازت درختان مرکبات را از طریق تغذیه برگی تأمین نمود .