مهرناز ابوالحسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
شادی کیایی - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
بابک باباخانی - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن

مقدمه: گونه های اویشن از گیاهان دارویی بسیار مهمی هستند که به طور فراوان استفاده می شوند. برخی خواص روغنی فرار انواع آویشن، مربوط به دو ترکیب تیمول و کارواکرول است. روغن فرار گل و برگ های آویشن، دارای اثر ضد اسپاسم، ضدنفخ، ضدرماتیسم، ضد سیاتیک و ضد عفونی کننده قوی است. در داروسازی از روغن فرار آویشن برای تهیه محلول های دهان شویه و شربت ضد سرفه استفاده می شود. هدف: هدف از این تحقیق آن است که ترکیبات متشکله روغن فرار آویشن کوهی و آویشن کرک آلود جمع آوری شده از دو منطقه مختلف استان البرز بررسی گردد تا ترکیبات اسانس این دو گونه از نظر کمیت و کیفیت مورد مقایسه با هم قرار گیرد. روش بررسی: سرشاخه گلدار این گیاهان در خرداد ماه 1391 از روستای میرطالقان واقع در دامنه های جنوبی البرز و شهرستان آسارا واقع در دامنه های شمالی البرز جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای محیط، روغن های فرار آن جداگانه به روش تقطیر با آب در مدت 3 ساعت به دست آمدند. ترکیبات شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه GC/MS شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. نتایج: بازده اسانس گیری بر اساس وزن سرشاخه های خشک، برابر 2/3 (طالقان)، 2/5 (آسارا) محاسبه گردید. در مجموع 21 ترکیب شناسایی شد که به ترتیب تفکیک منطقه آسارا- طالقان عبارتند ا ز: کارواکرول (6/54-1/46%)، گاماترپینن (4/68-6/08%)، پاراسیمن (2/35-5/3%)، لینالول (7/07-0/21%)، فنل (48/52-53/60%)، بتاکاریوفیلن (0/83-1/96%)، آلفا پینن (1/98-2/39%)، کامفن (0/25-1/73%)، میرسن (0/71-2/33%)، آلفاترپینن (0/15-2/13%)، که بالاترین غلظت را به خود اختصاص می دهند. نتیجه گیری: نمونه منطقه طالقان علی رغم آنکه کمترین بازده اسانس را داشته اما دارای بیشترین مقدار ترکیبات اختصاصی مربوط به روغن قرار آویشن است. البته عوامل مختلف از جمله ارتفاع از سطح دریا، اقلیم منطقه، محیط خاک،موقعیت جغرافیایی و نوع گونه میتواند تأثیر بسزایی بر کیفیت و کمیت بازده و ترکیبات تشکیل دهنده گیاه داشته باشد.

ترکیبات روغن اسانس، Thymus kotschyanus, Thymus pubescens