نرگس شکری پور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
رامین رحمانی - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمد امینی - رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران

الگوی پراکنش مکانی درختان یکی از جنبه های مهم اکولوژی درختان می باشد. در واقع الگوی پراکنش مکانی درختان، مشخصه مهمی در درک پویایی اکوسیستم جنگل می باشد. که بر استقرار، رویش، رقابت، تجدید حیات، مرگ و میر، استفادهاز منابع، ایجاد روشنه و در نهایت توسعه زیراشکوب جنگل مؤثر است. یکی از م هم ترین مسائل اکولوزی درختان شناخت چگونگی رقابت و تأثیر آن بر ا لگوهای پراکنش مکانی درختان و چگونگی تغییرات این الگوها در طول توالی می باشد. رقابت فرآیندی است که طی آن درختان با استفاده از منابع محدود، رشد درختان مجاور را تحت تأثیر قرار میدهند. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر رقابت بر الگوی پراکنش مکانی درختان می باشد. نتایج نشان داد درختان در مرحله نوجوانی به دلیل روابط ضعیف رقابتی الگوی پراکنش گروهی دارند. همزمان با رشد درختان به دلیل افزایش نیاز به منابع، رقابت بین آنها افزایش می یابد. در نتیجه سبب تنگ شدن طبیعی درختان شده و الگوی پراکنش مکانی آنها از گروهی به سمت یک الگوی منظم تر پیش می رود. به این ترتیب درختان مسن تر فاصله منظم تری نسبت به درختان در مرحله نوجوانی دارند. به عبارت دیگر الگوی پراکنش مکانی منظم زمانی ایجاد می شود که رقابت درون گونه ای شدید بوده منجر به افزایش مرگ و میر در درون گونه ها شود. در حالیکه رقابت بین گونه ای تأثیر منفی روی رشد درختان داشته و سبب کاهش رشد آنها می شود. مطالعه در زمینه روابط متقابل درختان و شرایط محیط می تواند آگاهی مدیران جنگل را درباره فرآیندهای تشکیل دهنده این الگوها افزایش دهد و درنتیجه شناخت بهتری از چگونگی توسعه و حفظ این اکوسیستم ها فراهم کند.

رقابت، الگوی پراکنش مکانی درختان، مراحل توالی، مرگ و میر، پویای اکوسیستم