صفر کریمی - کارشناس ارشد زراعت و عضو سازماننظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
سید حسن صباغ پور - دکترای زراعت و رئیس بخش حبوبات معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کرمانشاه

این پژوهش در سال زراعی 1391 -1390 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- ایستگاه سرارود واقع در 17 کیلومتری کرمانشاه اجرا گردید این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با پنج ژنوتیپ عدس(گچساران، قزوین، ILL6037 (بیله سوار)،FLIP92-12L (کیمیا) و رقم محلی کرمانشاه و چهار تراکم بوته (150،200،250،300بوته در متر مربع)در چهار تکرار اجرا شد. هر تیمار آزمایشی در چهار خط 4 متری با فاصله خطوط 25 سانتی متری کشت شد. در این تحقیق 5 ژنوتیپ عدس شامل یک لاین پیشرفته ILL6037 (بیله سوار) و دو رقم اصلاح شده کیمیا و گچساران به همراه رقم قزوین و رقم محلی به عنوان شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تراکم بوته تأثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر صفت بیوماس تک بوته داشته است. در این خصوص مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد که بیشترین بیوماس تک بوته مربوط به تراکم 150 بوته در متر مربع با مقدار 2/79 گرم و کمترین بیوماس تک بوته مربوط به تراکم 300 بوته در متر مربع با مقدار 5./2 گرم می باشد. می توان گفت که با افزایش تراکم بوته به دلیل محدود شدن فضای رشد بیوماس تک بوته کاهش می یابد. در این خصوص مقایسه میانگین به روش دانکن نشان می دهد که بیشترین بیوماس در هکتار با میانگین 2450/56 کیلوگرم در هکتار مربوط به تراکم 300 بوته در متر مربع و کمترین بیوماس در هکتار با میانگین 1973/13 کیلوگرم در هکتار مربوط به تراکم 150 بوته در متر مربع می باشد. با افزایش تراکم گیاهی تا حدی معین، جذب نور خورشید در واحد سطح افزایش می یابد و متعاقب آن شاخص سطح برگ نیز افزایش می یابد که در نتیجه بیوماس در واحد سطح افزایش خواهد یافت. اما تراکم های اعمال شده در این تحقیق تأثیر معنی داری بر صفت شاخص برداشت نداشته اند. در این رابطه مقایسه میانگین نشان داد که شاخص برداشت در تراکم 150 بوته در هر متر مربع با میانگین 40/37 بیشترین مقدار و در تراکم 300 بوته در متر مربع با میانگین 38/46 کمترین مقدار را داشته است.

عدس،تراکم،بیوماس،شاخص برداشت