صفر کریمی - کارشناس ارشد زراعت و عضو سازماننظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
سید حسن صباغ پور - دکترای زراعت و رئیس بخش حبوبات معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کرمانشاه

این پژوهش در سال زراعی 1391 -1390 در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم- ایستگاه سرارود واقع در 17 کیلومتری کرمانشاه اجرا گردید این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با پنج ژنوتیپ عدس(گچساران، قزوین، ILL6037 (بیله سوار)،FLIP92-12L (کیما) و رقم محلی کرمانشاه و چهار تراکم بوته(150،200،250،300بوته در متر مربع) در چهار تکرار اجرا شد. هر تیمار آزمایشی در چهار خط 4 متری با فاصله خطوط 25 سانتی متری کشت شد. در این تحقیق 5 ژنوتیپ عدس شامل یک لاین پیشرفته ILL6037 (بیله سوار) و دو رقم اصلاح شده کیمیا و گچساران به همراه رقم قزوین و رقم محلی به عنوان شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی در این تحقیق از لحاظ صفت تعداد غلاف در بوته در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری داشتند. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که رقم محلی به طور متوسط با 27/33 غلاف در بوته بیشترین و رقم قزوین با میانگین 21/41 غلاف در بوته کمترین تعداد غلاف در بوته را در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه داشتند نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تراکم بوته تأثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر روی تعداد دانه در بوته داشت. در این خصوص مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد که تراکم 150 بوته در متر مربع با مقدار 27/92 دانه در بوته بیشترین و تراکم 300 بوته در متر مربع با مقدار 22/45 دانه در بوته کمترین تعداد دانه در بوته را داشتند.می توان چنین اظهار داشت که در تراکم های بالا به دلایلی از قبیل رقابت بین بوته ها برای جذب نور و مواد غذایی کهمنجر به کاهش تعداد شاخه های جانبی و در نتیجه تعداد غلاف در بوته می گردد تعداد دانه در تک بوته کاهش یابد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفت عملکرد دانه در هکتار در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری داشتند. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در هکتار را رقم کیمیا با مقدار 1006/77 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه در هکتار را رقم محلی با مقدار 690/53 کیلوگرم در هکتار داشتند.

عدس،عملکرد،اجزای عملکرد،تراکم