معصومه سعادت فر - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه اصلاح نباتات، تهران، ایران
سپیده ترابی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه اصلاح نباتات، تهران، ایران
منصور امیدی - استاد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، گروه بیوتکنولوژی، کرج، ایران

گیاه چند ساله رازیانه Foeniculumvulgare mill از مهمترین و پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی خانواده چتریان می‌باشد که عمدتاً به منظور استفاده از اسانس حاصل از آن در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرارمی‌گیرد. در این تحقیق ریز نمونه دمبرگ 6 ژنوتیپ (اصفهان، آلمان، تبریز، ترکیه، گناباد، همدان) از 8 گروه مختلف رازیانه که درتحقیقات قبلی براساس تفاوت‌های ژنتیکی آنالیز و گروه‌بندی شده بودند. انتخاب گردید. و پاسخ این ریزنمونه به محیط کشت در ژنوتیپ‌های مختلف از نظر کالزایی و بازاری مورد بررسی قرار گرفت تا به این وسیله محیط کشت مناسب جهت رشد انبوه آن‌ها شناسایی گردد و بتوان بهترین ژنوتیپ را پیدا نمود و به تولید انبوه ماده موثره آن پرداخت این آزمایش به صورت فاکتوریل در پایه کامل تصادفی در 4 تکرار صورت گرفت. ریزنمونه‌های دمبرگ از گیاهچه‌های حاصل از کشت بذر ضدعفونی شده در محیط کشت پایه (فرمول در متن اصلی مقاله) به دست آمده بودند، در محیط کشت پایه (فرمول در متن اصلی مقاله) تحت 9 تیمار هورمونی شامل تنظیم‌کننده‌های رشد 2,4-d در 3 سطح (2 و 4 و 6 میلی‌گرم بر لیتر) و MAP در 3 سطح (5، 0، 25، 1، 0) میلی گرم بر لیتر، قرار گرفتند و رنگ، اندازه و درصد گالوس‌دهی و هم‌چنین وزن تر و خشک و حجم کالوس‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس آزمون دانکن برای صفت اندازه کالوس ریزنمونه دمبرگ ژنوتیپ اصفهان در تیمار هورمونی F (4 میلی‌گرم بر لیتر 2,4D و 5/0 میلی‌گرم بر لیتر MAP) بیشترین اندازه کالوس و هم‌چنین بیشترین وزن تر و خشک کالوس را داشت. محیط بدون هورمون به عنوان بهترین محیط برای بازاریابی شناخته شد. کالوس‌های ژنوتیپ‌های مختلف از نظر باززایی تفاوت چندانی باهم نداشتند اما تبریز بیشترین میزان باززایی و گناباد کمترین میزان باززایی را نشان داد.

رازیانه، ژنوتیپ، تنظیم کننده‌های رشد، کشت درون شیشه، ماده موثره، گیاهان دارویی