سمیه عباسیان - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز
محمدرضا سیاهپوش - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
امیر سیاهپوش - استادیار دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز

با توجه نقش کلیدی گندم در تغذیه و سلامتی انسان، همواره یافتن صفات مطلوب به منظور طبقه‌بندی و تفکیک ژنوتیپ‌های گندم یکی از اهداف مهم به نژادگران و متخصصین زراعت می‌باشد. به منظور بررسی واکنش رنگ دانه ژنوتیپ‌های گندم به تنش گرما، آزمایشی مزرعه ای طی دو سال زراعی 91-1389 و 91-1390 در اهواز به صورت تجزیه مرکب با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار شامل دو تاریخ کاشت نرمال و تأخیری با 11 ژنوتیپ گندم اجرا گردید. شاخص‌های درجه روشنی، قرمزی، زردی، رنگ و زاویه رنگ دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس در مکان‌های مختلف به طور جداگانه و نیز تجزیه مرکب برای تمامی شاخص‌های رنگ دانه بیانگر تفاوت ژنوتیپ‌های گندم از نظر صفات رنگ دانه در شرایط محیطی یکسان است. براساس تجزیه مرکب با کشت در سال‌های مختلف صفات رنگ دانه در ژنوتیپ‌‌های مختلف ثابت است. معنی‌دار شدن اثر متقابل سه جانبه ژنوتیپ‌ در مکان در سال برای صفات درججه قرمزی دانه و رنگ دانه حاکی از ناپایداری این صفات در ژنوتیپ‌های مختلف با کشت در سال و مکان متفاوت بود. بررسی همبستگی میان صفات رنگ دانه نشان داد که هرچه زاویه رنگ بیش‌تر، دانه قرمزتر و از درجه روشنی کم‌تری برخوردار بوده و نیز هرچه دانه زردتر باشد از میزان رنگ بالاتری برخوردار استکلاستربندی ژنوتیپ‌ها براساس صفات رنگ نشان داد که تمامی ژنوتیپ‌ها در دو گروه دانه‌های تیره شامل ژنوتیپ های یاواروس، اترک، نیک‌نژاد و مانتانا با کم‌ترین درجات روشنی و زردی، بیشترین درجه‌ی قرمز دانه و گروه دانه‌های روشن شامل بقیه ژنوتیپ‌ها بیش‌ترین درجه روشنی و زردی و کم‌ترین درجه قرمزی دانه قرار گرفتند.