سیدجواد شجاعت الحسینی - کارشناس ارشد آموزش محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی

امروزه استفاده از منابع و ثروت های طبیعی در قالب گردشگری زیست محیطی و یا بوم گردی در میان گونه های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در دو دهه اخیر شاهد گسترش سریع این گونه فعالیت ها در سراسر جهان بوده ایم و انتظار می رود بر شدت این گسترش و توسعه آن نیز افزوده شود. اگر استفاده از منابع طبیعی به قیمت نابودی و انقراض آن تمام شود، اینچنین توسعه ای نه تنها پایدار نخواهد ماند، بلکه باعث عدم تعادل در محیط زیست و انحطاط آن خواهد شد. از طرفی نیز رشد فزاینده جمعیت و نیاز روزافزون انسان به منابع، چه از نظر مادی و چه از نظر روحی و روانی، او را ناگزیر به بهره برداری از آن می کند چرا که بدون دست زدن به این منابع جهت استخراج و استحصال، زندگی، پیشرفت و احساس آرامش امکان پذیر نخواهد گردید. لذا بهره برداری بهینه، منطقی و معقول از منابع به طوری که فرصت تجدید به آن داده شود تا حفظ و تضمین گردد بهترین روش برای توسعه می باشد و این توسعه را می توان پایدار نامید. همان طوری که در توسعه پایدار (Sustainable development)، توسعه ای تعریف می شود که ضمن بهترین بهره برداری از منابع موجود برای منافع نسل حاضر، این منابع را بایستی به صورتی مستمر جهت استفاده نسل های بعدی نیز حفظ نماید، در مفهوم اکوتوریسم پایدار نیز گردشگری مناسب است که ضمن برطرف ساختن نیازهای تفرجی و تفریحی گردشگران این حقیقت را در نظر داشته باشد که مناطق مورد بازدید جهانگردان فعلی متعلق به نسل های آینده نیز می باشد و بایستی ضمن استفاده صحیح از آن، چنان آن را حفظ نمود که فرزندان ما نیز بتوانند از وجود و دیدار آنها لذت برده و به آرامش برسند. با توجه به مفهوم گردشگری زیست محیطی پایدار، اکوتوریسم و یا بوم گردی، عبارت است از مسافرت مسئولانه و هدفمند در طبیعت، به نحوی که از محیط، حفاظت شود و به رفاه مردم بومی خدشه وارد نیاید. اکوتوریسم باید منافعی برای جوامع محلی به لحاظ تعالی اجتماعی و رفاه در برداشته باشد و این منافع نیز باید پایدار باشد به طوری که مجموع درآمدهای حاصل از اکوتوریسم، از آنچه جوامع می توانند از راه های دیگر کسب کنند، بیشتر باشد و البته بایستی دقت داشت که توجه به فواید اکوتوریسم نبایستی موجب فراموش کردن جنبه های نامطلوب این پدیده فزاینده گردد به هرصورت صنعتی مناسب است که با نگرش سیستمی توسعه یابد، پویا و پایا باشد و این پویایی و مردم بومی و جوامع محلی حاشیه مناطق حائز اهمیت زیست محیطی و افزایش سطح آگاهی ها و تبادل اطلاعات بین مردم بومی و جوامع محلی و مناطق شهری می تواند تضمین کننده فعالیت های اکوتوریسم پایدار و رسیدن به توسعه پایدار در محیط زیست و منابع طبیعی باشد.

توسعه پایدار، توریسم پایدار، اکوتوریسم، منابع طبیعی