سوسن طولابی - کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی از دانشگاه محقق اردبیلی
موسی عابدینی - عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی عوری - عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

هدف از این پژوهش، برآورد مقدار رسوب تولید شده در حوضه آبخیز سولاچای(واقع در استان اردبیل) می باشد؛ که برای این منظور از دو مدل تجربی EPM وFournier و همچنین تکنیک سامانه اطلاعات چغرافیایی(GIS) استفاده شد. روش کار در مدل EPM به این صورت بود که ابتدا با استفاده از نقشه ی ضرایب سه گانه (ضریب فرسایش، ضریب استفاده از زمین و ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش) و نقشه ی شیب منطقه، نقشه ی ضریب شدت فرسایش تهیه و در نهایت متوسط این ضریب به دست آمد. در این مدل، مقدار رسوبت تولید شده نیز با استفادده از روابط موجود مجاسبه گردید. در مدل فورینه نیز ابتدا میانگین بارندگی سالانه، ارتفاع متوسط حوضه و میانگین بارندگی پربارانترین ماه سال در طی یک دوره آماری بلند مدت محاسبه و در فرمول مربوط به آن جایگذاری شد، در نهایت مقدار رسوب با این مدل نیز برآورد شد. مقدار رسوب مشاهده ای نیز از طریق منحنی سنجه-رسوب و ضریب FAO تعدیل شده برآورد گردید. تمام محاسبات مربوط به مدلها ونقشه سازی ها در رسوب و ضریب FAO تعدیل شده برآورد گردید. تمام محاسبات مربوط به مدلها و نقشه سازی ها در محیط نر افزار ArcGIS انحام شد. براساس نتایج پژوهش حاضر، مقدار رسوب ویژه حوضه آبخیز سولاچای با استفاده از مدلهای EPM وFournier و همچنین برای رسوب مشاهده ای در ایستگاه هیدرومتری سولا به ترتیب0.33، 1.02 و 0.241 تن در هکتار در سال برآورد شده است. نتایج پژوهش بیانگر عدم کارایی هر دو مدل در برآورد رسوب منطقه مورد مطالعه می باشد. باتوجه به این نتایج نمی توان در باره کارایی یا دم کارایی مدلهای فوق قضاوت کرد. زیرا این مدلها براساس شریط محیطی کشور سازنده شان ابداع شده اند، بنابراین برای استفاده در شرایط محیطی ایران باید کالیبره شوند.

حوضه آبخیز سولاچای، برآورد رسوب، مدل EPM، مدل Fournier، نرم افزار ArcGIS