مژگان غلامی ملکرودی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سروه فتحی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
قاسم کریم زاده - دانشیار و استادیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
تهمینه لهراسبی - استادیار، گروه بیوتکنولوژی گیاهی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری

در سراسر جهان حدود سه میلیارد نفره به ویژه در کشورهای درحال توسعه از کمبود ریزمغذی ها رنج می برند. به ویژه کمبود آهن سلامت تقریبا یک سوم از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. برای مثال منجر به کم خونی، افزایش نرخ مرگ و میر و کاهش بهره وری و تولید می شود. گندم به عنوان مهم ترین گیاه زراعی دنیا نقش مهمی را در تامین غذای بشر بر عهده دارد و منبع مهمی از مواد معدنی محسوب می شود. با توجه به این امر، ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم از نظر محتوای مواد معدنی و انتخاب ارقام برتر با پتانسیل تولید مواد معدنی بیشتر، برای استفاده در برنامه های اصلاحی ، یکی از راهکارهای مهم غنی سازی زیستی محسوب می گردد. از طرفی گندم حاوی اسیدفیتیک نیز می باشد. اسیدفیتیک به عنوان یک ضد مغذی محسوب می شود، زیرا به وسیله کلات کردن آهن می تواند جذب آهن را در روده ی انسان کاهش دهد. بنابراین در برنامه های اصلاحی با هدف تلاقی توجه به این موضوع ضرورت دارد، تا ارقامی انتخاب شوند که علاوه بر داشتن میزان بالای عنصر آهن، میزان اسیدفیتیک کمتری داشته باشند. با توجه به اینکه ارقام با نسبت مولی اسیدفیتیک به آهن پایین تر، دارای ارزش تغذیه ای بیشتر از نظر جذب عنصر آهن می باشند، اثر بازدارندگی اسیدفیتیک بر جذب آهن به وسیله اندازه گیری نسبت مولی اسیدفیتیک به آهن تعیین شد. برای این منظور، میزان اسیدفیتیک براساس روش اصلاح شده ی وید و میزان عنصر آهن با استفاده از روش اسپکتروفتومتری جذب اتمی اندازه گیری شد. نسبت مولی اسیدفیتیک به آهن نیز براساس فرمول مربوطه به دست آمد. براساس نتایج به دست آمده، از میان ارقام بومی مورد مطالعه، ارقام کابکالی قلاوندی و چشمه سرخه که هر دو بیشترین مقدار آهن وکمترین مقادی اسیدفیتیک ونسبت مولی اسیدفیتیک به آهن را داشتند، به منظور بهره گیری از تفکیک متجاوز به عنوان والدین تلاقی مناسب می باشند. همچنین دارای ارزش تغذیه ای بالا از نظر جذب عنصر آهن می باشند.

گندم دوروم(Triticum Durum)، غنی سازی زیستی، عنصر آهن، کاهش شاخص نسبت مولی اسیدفیتیک به آهن، تفکیک متجاوز