محمد حسن ذال - استادیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه مازندران
رحمت عباس نژاد - استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران

هویت در معماری قائم به مکان و زمان است و این هنر در متن جامعه و متأثر از شرایط فرهنگی جامعه خلق می شود. با توجه به این نکته کهجوهره ی معماری محصول فراز و فرودهای فرهنگی است، می توان از ساختار معماری، به ویژه تزیینات آن به عنوان سندی موثق برای مطالعه وواکاوی مفاهیم و ارزشهای غالب در فضای معاصر با خلق این آثار، استفاده کرد. این ایده در مقیاسی کوچکتر و در معماری مسکونی نیزصادق است. در خانه های مسکونی، متناسب با جایگاه کاربران، تزیینات متفاوتی به کار رفته است که میتوان با مطالعه کمیت، کیفیت ومضامین این تزیینات، مفاهیم و ارزش های آیینی و اجتماعی کابران آنها را مستندسازی کرد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی مفاهیم و ارزش-های اجتماعی و آیینی منعکس شده در تزیینات خانه ی قریشی شهرستان آمل، متعلق به دورهی قاجار انجام شده است. داده های این پژوهش کهاز نوع توصیفی تحلیلی است، براساس مطالعات اسنادی، بررسی های میدانی و مصاحبه گردآوری شده و با روش کمی و تحلیل محور تفسیر -شده است. نتایج نشان می دهند، نقش مایه های به کار رفته در این بنا عمدتاً طبیعی، انسانی و اسطورهای، با مضامین آیینی و اجتماعی است. با توجهبه مفاهیم نقش مایه ها در معماری اسلامی، می توان این نقوش را با نگرش های مادی و فرامادی کاربر بنا و به طور کلی تنیدگی عقاید ملی ومذهبی و جایگاه اجتماعی مالک مرتبط دانست.

خانه ی قریشی، نقش مایه های تزیینی، ارزش های آیینی و اجتماعی