فاطمه خزاعی فدافن - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران،کرج، ایران
افشین دانه کار - دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
شراره پورابراهیم - استادیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مصطفی بیگلر فدافن - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

صنعت گردشگری نقش مهمی را در رشد و توسعه اقتصادی و افزایش مستقیم و غیر مستقیم فرصتهای شغلی ایفا می نماید. این صنعت قادر است که با تکیه بر استفاده غیرمصرفی گردشگران، از یک سو به تامین معیشت افراد محلی پرداخته و از سوی دیگر به حفظ و احیای اکوسیستم ها کمک نماید. با این وجود اثر گردشگری بر روی محیط زیست، در صورتی که همراه با برنامه ریزیهای درست صورت نگیرد، مشکل آفرین خواهد بود. مناطق مناسب گردشگری تحت تاثیر سیاست های برنامه ریزی کوتاه مدت قرار دارند. سیاست های کوتاه مدت بیش از آنکه پایداری سیستم را مدنظر داشته باشند، بر روی سود اقتصادی متمرکز هستند، در حالی که رقابت اکوسیستم های دارای پتانسیل گردشگری و فعالیت های انسانی، برخی اثرات منفی را نه تنها روی محیط زیست بلکه روی ارزش های اقتصادی و اجتماعی مناطق گردشگری بر جای می گذارد. پایداری درمناطق گردشگری نیازمند تعیین شاخص های موثر از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است. توسعه شاخص های مناسب و یافتن مناسب ترین روش جهت کمی سازی این شاخص ها در تعریف پایداری، از ارکان مهم در تبیین برنامه ها و تصمیم گیری های کلان توسعه گردشگری است. در این مقاله با معرفی یک روش جدید و نگرش سیستمی جهت استفاده پایدار از مناطق گردشگری به بررسی معیارهای مختلف و توسعه یک شاخص سیستمی اقدام شده است. ارزیابی شیوه های مختلف تصمیم گیری و یافتن مناسبترین روش از مزایای این تحقیق است. شاخص ترکیبی معرفی شده در این مقاله، شاخص شبکه مصنوعی برنامه ریزی هدف دار (GPSIN) است، که با استفاده از آن می توان مناطق را از لحاظ پایداری گردشگری رتبه بندی کرد. نتایج نشان می دهد چهارچوب نظری محکم این روش می تواند بنیانی نو در ارزیابی و پایش محیط های مناسب توسعه گردشگری، بهبود شیوه های مختلف تصمیم گیری و دستیابی به مناسب ترین روش محسوب شود.

گردشگری، محیط زیست، پایداری، GPSIN ، تصمیم گیری