ابراهیم اسماعیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی صنایع غذائی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی
بهروز سجادی خشکرودی - استادیار مجتمع آموزش جهادکشارزی مازندران /ساری :اتوبان ساری به قائمشهر کیلومتر

اسانس های گیاهی بعنوان مواد فرار،معطر،بی رنگ وبا منشا ترپنی والکلی ،دارای ترکیبات شیمیائی پیچیده ای هستند که امروزه به طور گسترده ای در صنایع غذائی ،داروئی،بهداشتی وشیمیائی به کاربرده میشوند( 1).امروزه از روشهای متعددی برای استخراج اسانس وعرقیات گیاهی استفاده می شود( 2)که با توجه به روش استخراج اسانس ها وعرقیات گیاهی می تواند راندمان استخراج،درصد ونوع ترکیبات شیمیائی وفعالیتهای بیولوژیکی موجود درآن راتغییردهد.دراین مقاله مروری برکارهای انجام شده در زمینه استخراج اسانس وعرقیات ومقایسه نتایج آنهاازنگاه تولید صنعتی پرداخته ایم.مهمترین متدهای استخراج اسانس وعرقیات عبارتنداز : 1-روش تقطیر : که به چهار شکل مورد استفاده قرار می گیرد 1-1: تقطیر با حلال حامل آب 2-1: تقطیر با حلال حامل آب و بخار 3-1: تقطیر با بخار حامل 4-1: تقطیر با اب و همزمان با یک حلال آلی 2) روش خراش، فشار و تیغ زدن 3) روش استخراج با حلال 4) استخراج با استفاده از آنزیم های هیدرولیز کننده 5) استخراج اسانس به روش دی اکسید کربن 6) استخراج با مایکروویو درمیان متدهای ارائه شده متد تقطیر دراستحصال عرقیات کاربرد بیشترداشته که در روش سنتی تقطیر با حلال حامل آب ودرروش صنعتی ازروش تقطیر با حلال حامل آب وبخار استفاده میشود.سایرروشهای ارائه شده برای استحصال عرقیات به تنهائی با توجه به هزینه تمام شده بالا (گازدی اکسید کربن)،عدم کاربرد صنعتی(مایکروویو)،احتمال ترکیبات ثانویه مضر(آنزیمها)وشرائط خاص برخی از روشها(استخراج با حلال) عملا مورد استفاده تولید کنندگان قرار نگرفته است. لذا جهت افزایش کیفیت عرقیات پیشنهاد میگردد مراجع نظارتی ضمن دسته بندی گیاهان براساس نوع تولید عرق یا اسانس ،تولید کنندگان را مجاب به استفاده از روش کم خطروتولید سالم بنمایند

عرقیات، اسانسهای گیاهی، استخراج، تقطیر، حلال