محمد نقی زاده - استادیار دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
نسرین اسدزاده بیرجندی - دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.

جهان بینی اسلامی در پی رسیدن به کمال الهی می باشد که اساس فطرت انسانی است. معماری تاریخی ایران بعلت جوابگویی به این نهاد فطری با انسان مانوس است. ارزشهای فرهنگ ایرانی که برگرفته از جهان بینی اسلامی است، سنتمعماری ایرانی را شکل می دهند. معماری اسلامی ایران، به سبب تکیه بر اصول و باورهای معنوی مردمان ایران زمین، بعنوان معماری موفق در ایجاد فضای مطلوب انسانی مطرح است. از این رو می تواند در تعریف ژرف ساخت های نظرییک معماری اسلامی مناسب برای نیازهای روزآمد، مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد. با توجه به نیاز به ارتقاء کیفیمسکن، به نظر می رسد که می توان با بهره گیری از مبانی و اصول معماری ایرانی– اسلامی دهه های گذشته، تا حدودی اوضاع کنونی را بهبود بخشید. این مقاله سعی دارد تا با بررسی مبانی جهان بینی توحیدی اسلام از طریق سیردر منابع فرهنگ اسلامی و مقایسه آن با اصول طراحی خانه ایرانی، به تدوین معیارها و شاخص ها جهت طراحی مسکن اسلامی در عصر حاضر بپردازد. در واقع فرض بر این است که با بهره گیری از جهان بینی توحیدی اسلام و با توجه به جاودانگی اسلام، امکان تدوین مبانی محیط زندگی و معماری وجود دارد که در هر زمان و مکانی جلوه خاص خود رادارد و بر اساس آن، الگوی مسکن متفاوت خواهد بود. یعنی اصول تفکر توحیدی باید مطابق شرایط روز مورد توجه قرار گیرد. به این معنا که نه تقلید نابجای الگوهای بیگانه و نه تکرار کالبد گذشته درست است. در این راستا، پرسشهاییمطرح است: شیوه های بهره گیری از جهان بینی توحیدی اسلامی در تدوین مبانی محیط زندگی چه خواهد بود؟ چگونه می توان از آموزه های معماری ایرانی- اسلامی در الگوی معماری خانه معاصر ایرانی بهره گیری کرد؟ این مقاله در انتها علاوه بر معرفی شاخص های مسکن اسلامی، به نمایش ارتباط ویژگی های سه گانه فکری، رفتاری و کالبدی در ظهورمسکن اسلامی می پردازد. همچنین در فرآیند مطالعات به اهمیت شاخص آرامش بخشی پی برده و الگوها و مبانی طراحی بر اساس آن شکل می گیرد

جهان بینی، جهان بینی توحیدی اسلام، معماری اسلامی، مسکن اسلامی