رضا بدرطالعی - کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی (گرایش بازاریابی بین الملل) دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
فاطمه دمیرچی - کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی (گرایش مدیریت مالی) دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه الزهراء
محسن آدمی - کارشناس ارشد مهندسی مالی دانشکده علوم مالی دانشگاه علوم اقتصادی

از آنجا که سیر فزاینده حجم مطالبات معوق در چند سال اخیر و در نتیجه بلوکه شدن میزان زیادی از منابع بانک ها، کاهش سرعت گردش منابع را در پی داشته و عملاٌ برنامه ریزی دقیق و صحیح برای مصرف بهینه آن را ناممکن ساخته است لذا رفع این عارضه یعنی کاهش اقلام معوق و افزایش سرعت چرخش منابع همواره یکی از مهم ترین چالش های فرارو و یکی از دغدغه های اصلی بانک ها بوده به طوری که درمان این بیماری در قالب آزمون طرح های ضربتی و برنامه های عملیاتی مختلف از مدت ها قبل در دستور کار مدیران و مسوولین ذیربط سیستم بانکی قرار داشته و کماکان در دست بررسی و چاره اندیشی است لکن از آنجا که مجموعه بررسی ها، مطالعات و اقدامات انجام شده در این خصوص تاکنون، عمدتاٌ نوعی آسیب شناسی، شناسایی ریسک های مترتب بر عملیات بانکی و یا شناسایی مکانیزم های پوشش ریسک های اعتباری و به بیان دیگر نسخه ای برای پیشگیری و ناظر بر آینده بوده و راهی برای درمان بیماری فعلی پیش رو قرار نمی دهد و بررسی، واکاوی و تدقیق سوابق و پرونده های مطالباتی بانک موید این نکته بوده که عدم بازپرداخت به موقع و ایجاد و افزایش اقلام معوق حول دو محور اساسی «عدم تمایل» و «عدم توان» مشتری و کارکنان بانک شکل گرفته و می گیرد لذا با این نگرش با استفاده از تکنیک دلفی و جمع آوری و طبقه بندی نظرات و دانش موجود در نزد گروهی از کاشناسان و خبرگان در حوزه های مختلف، ابتدا مولفه ها و عوامل دخیل در محورهای موصوف شناسایی و فهرست گردیده و مواردی که همپوشانی داشته و یا به نوعی در محورهای دیرگ تکراری شده اند حذف گردید و آن گاه این عوامل درقالب دو ماتریس اثرگذرا بر یکدیگر تحت عنوان «ماتریس توان-تمایل کارکنان بانک و مشتری» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در شرایطی که متغیرهای توان و تمایل در نزد هر یک از مولفه ها یعنی مشتریان یا کارکنان بانک دارای بار مثبت باشد، طبعاٌ شرایط لازم مطلوب برای پیشگیری و باز پس گیری مطالبات معوق بانک ها بهتر فراهم است لیکن در حالتی که یکی از متغیرهای موصوف نزد بانک و یا مشتری دارای بار منفی باشد در آن صورت ضروریست که از طریق راهکارهای برشمرده در مقاله حاضر، نسبت به توان افزایی و یا افزایش تمایل مشتریان و یا کارکنان بانک اقدامات لازم صورت گیرد.

مطالبات معوق، مشتری، کارکنان بانک، توان، تمایل